Het Brusselse moeras is een levendige EU-gids

In Het Brusselse moeras beschrijven Tijn Sadée en Bert van Slooten het leven zoals het is in de zogenaamde eurobubbel. Volgens Klaas Wauters en Hendrik Vos blijken de twee journalisten de bubbel van binnen en van buiten te kennen. Daarmee leest hun boek als een speels geschreven gids voor iedereen die de Europese Unie wil doorgronden.

Tot de Brusselse bubbel behoren parlementaire medewerkers, lobbyisten, ambtenaren, ambassadeurs, journalisten, politici en diplomaten. Kortom, iedereen die bij de Europese Unie betrokken is. Met een jeugdige geestdrift en de nodige fascinatie vertellen Sadée en van Slooten over alle do’s en don’ts in de eurobubbel. Zo bespreken ze de kleren die je draagt, waar je het beste kan eten en drinken, wiens hand je moet schudden, en wiens beter niet.

De lezer wordt hoofdstuk na hoofdstuk ingewijd in de geheimen van de Unie, de codes, de omgangsvormen, de gebruiken en de onuitgesproken regels. Na lezing van dit boek heeft de lezer het gevoel dat hij of zij klaar is om naar Brussel te trekken en er een succesvolle carrière op te bouwen.

Enthousiast leggen de schrijvers uit waar je moet zijn om de juiste diplomaten te vinden, waarom de stagiairs op donderdag bier drinken in een park en niet in de cafés en welke zomerbarbecue je in geen geval mag missen.

Ze verklaren hoe spionnenseks werkt, wie de ‘Prince of Darkness’ is en waar zijn kantoor te vinden is, en hoe de kleinmenselijke kanten van Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en voorzitter van de Europese Raad Charles Michel een rol spelen in de beslissingen die worden genomen.

Wat het boek vooral doet, is de Europese Unie gezichten geven. Er zijn maar weinig politieke organisaties die zo hard blijven worstelen met een aura van ondoordringbaarheid, gebrekkige transparantie en saaiheid.

In Brussel zitten duizenden kleurloze, wereldvreemde ambtenaren, die zich dagelijkse bezighouden met het verzinnen van ridicule regeltjes, zo luidt het cliché. Het feit dat de Unie beschikt over ‘comitologiecomités’, regels uitvaardigt rond kunstmest en opladers voor mobiele apparaten en elke maand naar Straatsburg verhuist, versterkt dat beeld.

Sadée en van Slooten belichten de andere kant: ze laten zien dat de eurobubbel wordt bewoond door wezens van vlees en bloed. Deze wezens maken beslissingen, sluiten deals en fabriceren compromissen. Dat is bovenal mensenwerk.

Allerlei rariteiten en tenenkrommende gewoontes blijken een functie te hebben die buitenstaanders haast niet kunnen begrijpen

Ook in de eurobubbel draait het om de juiste mensen kennen, doet men aan vriendendiensten én heeft men vijanden. Wat het extra spannend maakt, is dat de bewoners van de bubbel vaak duizenden kilometers van huis verwijderd zijn, wat ervoor zorgt dat er een ons-kent-ons-klimaat ontstaat.

Allerlei rariteiten en tenenkrommende gewoontes blijken een functie te hebben die buitenstaanders haast niet kunnen begrijpen. Er is geen gebrek aan roddels en wist-je-datjes en de auteurs delen deze gretig met de lezer. In Het Brusselse moeras wemelt het bovendien van de denktankers en de lobbyisten. Sadée en van Slooten berichten er sappig over, vaak in kwajongensstijl en met veel persoonlijke anekdotes.

Gaandeweg komen ook ernstige zaken aan bod, zoals het cliëntelisme of de problematische draaideurcarrières van sommige politici. Het gaat in het boek daarnaast over het vijandbeeld dat de Hongaarse leider Viktor Orban creëert rond vluchtelingen en hoe hij de LGBTQI+-gemeenschap discrimineert.

Op het eerste gezicht is het eigenaardig om zo speels te schrijven over fundamentele kwesties, alsof het allemaal wat achteloos gebeurt en we het niet te serieus moeten nemen. Tegelijk maakt deze aanpak duidelijk dat levensbelangrijke besluiten, die de toekomst van het continent bepalen, niet op een puur rationele of technocratische manier tot stand komen.

Het boek is geschreven door twee journalisten die de Europese Unie gaandeweg goed begonnen te begrijpen en haar ook zijn gaan waarderen

De hoofdrolspelers zijn geen robots, maar mensen met hun eigen karakters, talenten, overtuigingen, sympathieën en antipathieën. Zij maken, in onderling samenspel, het beleid. Ze volgen vaste procedures, maar kennen ook de ongeschreven regels en gebruiken soms slinkse trucs.

Het boek is geschreven door twee journalisten die de Europese Unie gaandeweg goed begonnen te begrijpen en haar ook zijn gaan waarderen. Ze tonen ontzag voor het grote en ambitieuze project dat de Europese eenmaking is, en spreken er zelfs met enige liefde over.

Een tweede liefde die de schrijvers overduidelijk delen, is die voor de stad Brussel. Niet alleen is dit boek een ode aan de Europese Unie, het is ook een lofzang op de hoofdstad van Europa. Het boek leest bij momenten als een echte stadsgids voor toeristen die op zoek zijn naar de betere restaurants en cafés.

Met veel zwier wordt uitgelegd hoe deze vaak onbegrepen en verguisde stad – door voormalig Amerikaans president Donald Trump nog bestempeld als een hellegat – de ideale hoofdstad is voor de Europese Unie. Net zoals de Unie is Brussel één groot uit de hand gelopen compromis.

Nergens ter wereld leven zoveel nationaliteiten en talen door elkaar en met elkaar. Net zoals Europa is Brussel vaak morsig en maar half afgewerkt. Alles loopt door elkaar heen en niemand lijkt er echt tevreden over. Maar of het anders en beter kan, is niet zo duidelijk. De stad is ondoordringbaar en meedogenloos voor wie haar taal niet spreekt. Tegelijk is ze, net zoals de Europese Unie, fascinerend voor wie de tijd neemt om haar echt te leren kennen.

Tijn Sadée & Bert van Slooten

Het Brusselse moeras

Uitgeverij Prometheus

264 pagina’s

ISBN 9789044649611

Paperback: € 22,50

E-boek: € 13,99