1 – 2016 (jrg. 70)

redactioneel

Orde in de wereld van morgen

De recente edities van de Clingendael Monitor – de jaarlijks gepubliceerde analyse van de mondiale verhoudingen – laten zien dat de wereld wat betreft politieke en economische verhoudingen ingrijpend verandert. De naoorlogse westerse dominantie en de daarop gebaseerde internationale orde maakt plaats voor een complexer bestel waarin ook staten als China, India en andere opkomende landen een rol van betekenis spelen. Wat betekent dit voor samenwerking en conflict? Staan wij aan de vooravond van een wereld vol spanningen en fricties? Of is er toch ruimte voor samenwerking? Deze vragen en meer komen aan bod in dit dossier waarin acht auteurs vooruit kijken naar “orde in de wereld van morgen”.

Assen van het wereldsysteem

Clingendael-onderzoeker Jan Rood laat in het openingsartikel van dit dossier zien dat het antwoord vooral bepaald wordt op de assen van het wereldsysteem, met de Amerikaans-Chinese relatie als doorslaggevend.

Verenigde Staten

De liberale mondiale orde – geleid door de Verenigde Staten en gebaseerd op algemeen geaccepteerde regels en gemeenschappelijke instituties – staat onder druk. Ook van officiële zijde groeit dat besef. Docent Amerikanistiek aan de Universiteit van Tübingen Thomas W. Gijswijt beschrijft wat de Verenigde Staten kunnen doen om die orde te beschermen.

China

In elke regio van de wereld behoren de Verenigde Staten tot de invloedrijkste spelers op zowel veiligheids- als economisch gebied. Alleen China lijkt het potentieel te hebben om de Verenigde Staten als geopolitieke actor te evenaren. Hoewel China vooralsnog alleen in Oost-Azië een belangrijke militaire macht is, wordt de rol van China als veiligheidsactor buiten Oost-Azië wel steeds groter, schrijft Clingendael-onderzoeker Frans-Paul van der Putten.

Rusland

Ook Rusland stelt de internationale gemeenschap voor grote uitdagingen sinds de bezetting van de Krim, de steun aan separatisten in oostelijk Oekraïne en het militair ingrijpen in Syrië. Zal Rusland inbinden of blijft het de confrontatie zoeken? Max Bader, universitair docent Russische Studies aan de Universiteit Leiden, geeft antwoord.

Europese Unie

De Russische president Poetin maakte de EU duidelijk dat samenwerking lastig wordt gezien zijn streven naar een ouderwetse invloedssfeer, waarin hij alleen heer en meester is. Zijn we te naïef geweest? Dat is de vraag die de Europese Unie zich vandaag stelt, terwijl ze een nieuwe Mondiale Strategie voor Buitenlands- en Veiligheidsbeleid uitdenkt. Dezelfde vraag wordt ook gesteld en beantwoord door Sven Biscop, verbonden aan zowel de Belgische denktank Egmont als de Universiteit Gent en het Europacollege in Brugge.

Orde of wanorde?

Is gezien de bovengenoemde ontwikkelingen wanorde in plaats van orde niet het kenmerkend patroon in de internationale betrekkingen van vandaag? Aan een wereldorde mag de eis worden gesteld dat zij bijdraagt aan de verwezenlijking of het behoud van een breed scala van public goods. Vice-voorzitter van de Adviesraad Internationale Vraagstukken en emeritus-hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden Alfred van Staden betoogt dat het vermogen van de huidige wereldorde aan deze eis te voldoen aanzienlijk wordt beperkt door tendensen van fragmentatie in het internationaal stelsel, een afnemende legitimiteit van de gevestigde multilaterale instellingen en zwakke centrale sturing.

Boekbesprekingen

Het dossier wordt afgesloten met de besprekingen van twee belangrijke boeken die naadloos aansluiten bij het thema orde in de wereld. David Criekemans, verbonden aan de Universiteit Antwerpen, het University College Roosevelt in Middelburg en het Geneva Institute of Geopolitical Studies bespreekt Geopolitiek van Herman van der Wusten en Virginie Mamadouh (‘een aanrader’). Directeur Integraal Beleid bij het ministerie van Defensie Sebastian Reyn recenseert The Hundred-Year Marathon: China’s Strategy to Replace America as the Global Superpower van Michael Pillsbury (‘een belangrijke bijdrage’).

Blijf op de hoogte

Bezoek onze website, ook voor toegang tot ons uitgebreide archief: voor nog meer duiding en diepgang bij de internationale ontwikkelingen van vandaag en morgen. Volg de Internationale Spectator op Twitter, Facebook en LinkedIn of abonneer u op onze nieuwsbrief. Daarin zetten we recent verschenen artikelen op een rij, blikken wij vooruit op komende dossiers en brengen wij lezingen & debatten onder uw aandacht.

Coverfoto: Pixabay