De auteur wijst erop dat de Irak-oorlog leidde tot de eerste scheuren in de NAVO. Tegelijk meldt hij dat de Pivot to Asia die de opkomst van China moest indammen, toont dat de trans-Atlantische relatie ook voor de VS geen grote geostrategische prioriteit meer was. Deze issues vergen enige nuancering. Het voorzichtige protest van de junior-partners in de NAVO heeft immers geen enkel gewicht in de schaal gelegd. De VS legt zijn wil op. De analyse van de auteur gaar voorbij aan de vraag of na de val van de muur het voortbestaan van de NAVO als alliantie niet een aberratie is in de internationale politiek, en de alliantie niet continu zoekt naar argumenten om haar voortbestaan te rechtvaardigen.
En hoe kan de auteur aanvoeren dat de VS het multilateralisme bleef steunen als het sinds de Irakoorlog wordt gebrandmerkt als unilateralist omwille van zijn verzet tegen het Internationaal Strafhof, het Kyoto-protocol, de Conferentie voor Ontwapening, een moratorium op kernproeven, de conventie tegen biologische wapens, een einde aan de wapenwedloop in de ruimte, en ga zo maar door. En zet de auteur met zijn opmerking dat de ‘gebeurtenissen’ in Irak en Syrië de VS noopten in de regio te blijven niet de zaken op zijn kop? De Irakoorlog in 2003 gebeurde immers onder valse voorwendsels, de ‘terroristen’ in Syrië zijn in belangrijke mate proxytroepen die daar opereren in opdracht van de VS.
De auteur schildert China af als potentieel gevaarlijke rivaal met ‘waarden’ die afwijken van die van de internationale gemeenschap. Hij suggereert een imperialistisch motief voor het Chinese Belt & Road project. Alles in context. De VS ziet sinds de Tweede Wereldoorlog China als de grootste strategische concurrent die met alle middelen in bedwang moet worden gehouden. Eén van die middelen was de inzet van de tot de tanden bewapende Amerikaanse vloot, die in een handomdraai de maritieme aanvoerlijnen naar China kan blokkeren. Een landroute was voor China dus bittere noodzaak.
Volgens de auteur is China vast van plan om ‘de grootste macht ter wereld te worden’. Meent hij dat het land streeft naar een unipolaire wereld onder Chinese leiding? Zulke Chinese ambities liggen niet voor de hand. In vergelijking met de VS is China helemaal niet de bad guy. Het onderwerpt landen niet. Het investeert Chinees kapitaal in infrastructuur en industrie, wat leidt tot economische ontwikkeling van landen. De VS daarentegen investeert lokaal kapitaal in ideeën en technologie, repatrieert dollarwinst uit zijn ‘investeringen’ en laat het ‘partnerland’ arm en onderontwikkeld. Het laat het IMF en de Wereldbank contraproductieve leningsvoorwaarden opleggen, zoals het weigeren van leningen voor financiering van tekorten in periodes van economische vertraging of recessie.
Vandaag wil de VS een eind maken aan 40 jaar intensieve economische samenwerking met China, maar het vreest de economische gevolgen in eigen land. De twee grootmachten moeten hoe dan ook samenwerken op essentiële dossiers als klimaat, milieu, pandemieën en andere grensoverschrijdende calamiteiten. Het meest waarschijnlijke scenario is dan ook een multipolaire wereld. Dat scenario sluit aan op de rol voor Europa die Criekemans voor ogen staat: een balanspolitiek tussen de grote polen van de wereldpolitiek. Maar dat vergt meer dan wat de auteur ‘interne cohesie binnen de Unie’ noemt. Een balanspolitiek vergt onafhankelijkheid. Uitstap uit de NATO, vertrek van Amerikaanse troepen en kernwapens uit Europa, weg onder het juk van de VS.
Het valt op dat de auteur zwijgt over grote mondiale geopoliitieke issues als het radicale islamisme, de kwestie-Palestina die voor Harvard-professor Stephen Walt op de tweede plaats van vijf wereldproblemen komt, de vluchtelingencrisis, de ‘modernisering’ van het kernwapenarsenaal en dus een nieuwe wapenwedloop, de aanval op de vrije meningsuiting, het agressieve politieoptreden wereldwijd tegen demonstraties, en de onmenselijke behandeling van Julian Assange. Diens uitleveringshoorzitting in de Old Bailey leert dat vrije journalistiek, de vierde macht, terechtstaat. Een onschuldige wordt niet onderworpen aan een eerlijk proces, maar aan de wraak van een wereldmacht wiens misdaden hij durfde te onthullen.
Wat moet een geopolitieke opiniemaker zijn gehoor voorhouden? Europa moet knopen doorhakken. Ja, het is een economische tijger, maar tegelijk geopolitieke muis. Dat Merkel met het Nordstream-2 miljardenproject door de VS keihard wordt afgedreigd staat wel vast. Strategische autonomie volstaat dus niet. De EU moet op eigen benen staan. Zelfstandig. Onafhankelijk. Weg uit de NAVO, weg onder het juk van de VS, weg met Amerikaanse militaire bases en kernwapens op Europees grondgebied. Zijn eigen koers uitzetten, een volwaardige pool worden in een multipolaire wereld waarin het zich kan laten gelden. Economisch, én geopolitiek. Zelfs als de huidige EU de luizen in haar pels moet afschudden en vervellen naar een Unie met minder, maar eensgezinde leden. Al het overige is dagdromen en tijdverlies.
Deze reactie is ontleend aan mijn artikel 'De tunnelvisie van twee opiniemakers op Europa en de wereldorde' dat 20 september 2020 verscheen op 'Geopolitiek in context' en 21 september 2020 op 'De Wereld Morgen'.
De auteur wijst erop dat de Irak-oorlog leidde tot de eerste scheuren in de NAVO. Tegelijk meldt hij dat de Pivot to Asia die de opkomst van China moest indammen, toont dat de trans-Atlantische relatie ook voor de VS geen grote geostrategische prioriteit meer was. Deze issues vergen enige nuancering. Het voorzichtige protest van de junior-partners in de NAVO heeft immers geen enkel gewicht in de schaal gelegd. De VS legt zijn wil op. De analyse van de auteur gaar voorbij aan de vraag of na de val van de muur het voortbestaan van de NAVO als alliantie niet een aberratie is in de internationale politiek, en de alliantie niet continu zoekt naar argumenten om haar voortbestaan te rechtvaardigen.
En hoe kan de auteur aanvoeren dat de VS het multilateralisme bleef steunen als het sinds de Irakoorlog wordt gebrandmerkt als unilateralist omwille van zijn verzet tegen het Internationaal Strafhof, het Kyoto-protocol, de Conferentie voor Ontwapening, een moratorium op kernproeven, de conventie tegen biologische wapens, een einde aan de wapenwedloop in de ruimte, en ga zo maar door. En zet de auteur met zijn opmerking dat de ‘gebeurtenissen’ in Irak en Syrië de VS noopten in de regio te blijven niet de zaken op zijn kop? De Irakoorlog in 2003 gebeurde immers onder valse voorwendsels, de ‘terroristen’ in Syrië zijn in belangrijke mate proxytroepen die daar opereren in opdracht van de VS.
De auteur schildert China af als potentieel gevaarlijke rivaal met ‘waarden’ die afwijken van die van de internationale gemeenschap. Hij suggereert een imperialistisch motief voor het Chinese Belt & Road project. Alles in context. De VS ziet sinds de Tweede Wereldoorlog China als de grootste strategische concurrent die met alle middelen in bedwang moet worden gehouden. Eén van die middelen was de inzet van de tot de tanden bewapende Amerikaanse vloot, die in een handomdraai de maritieme aanvoerlijnen naar China kan blokkeren. Een landroute was voor China dus bittere noodzaak.
Volgens de auteur is China vast van plan om ‘de grootste macht ter wereld te worden’. Meent hij dat het land streeft naar een unipolaire wereld onder Chinese leiding? Zulke Chinese ambities liggen niet voor de hand. In vergelijking met de VS is China helemaal niet de bad guy. Het onderwerpt landen niet. Het investeert Chinees kapitaal in infrastructuur en industrie, wat leidt tot economische ontwikkeling van landen. De VS daarentegen investeert lokaal kapitaal in ideeën en technologie, repatrieert dollarwinst uit zijn ‘investeringen’ en laat het ‘partnerland’ arm en onderontwikkeld. Het laat het IMF en de Wereldbank contraproductieve leningsvoorwaarden opleggen, zoals het weigeren van leningen voor financiering van tekorten in periodes van economische vertraging of recessie.
Vandaag wil de VS een eind maken aan 40 jaar intensieve economische samenwerking met China, maar het vreest de economische gevolgen in eigen land. De twee grootmachten moeten hoe dan ook samenwerken op essentiële dossiers als klimaat, milieu, pandemieën en andere grensoverschrijdende calamiteiten. Het meest waarschijnlijke scenario is dan ook een multipolaire wereld. Dat scenario sluit aan op de rol voor Europa die Criekemans voor ogen staat: een balanspolitiek tussen de grote polen van de wereldpolitiek. Maar dat vergt meer dan wat de auteur ‘interne cohesie binnen de Unie’ noemt. Een balanspolitiek vergt onafhankelijkheid. Uitstap uit de NATO, vertrek van Amerikaanse troepen en kernwapens uit Europa, weg onder het juk van de VS.
Het valt op dat de auteur zwijgt over grote mondiale geopoliitieke issues als het radicale islamisme, de kwestie-Palestina die voor Harvard-professor Stephen Walt op de tweede plaats van vijf wereldproblemen komt, de vluchtelingencrisis, de ‘modernisering’ van het kernwapenarsenaal en dus een nieuwe wapenwedloop, de aanval op de vrije meningsuiting, het agressieve politieoptreden wereldwijd tegen demonstraties, en de onmenselijke behandeling van Julian Assange. Diens uitleveringshoorzitting in de Old Bailey leert dat vrije journalistiek, de vierde macht, terechtstaat. Een onschuldige wordt niet onderworpen aan een eerlijk proces, maar aan de wraak van een wereldmacht wiens misdaden hij durfde te onthullen.
Wat moet een geopolitieke opiniemaker zijn gehoor voorhouden? Europa moet knopen doorhakken. Ja, het is een economische tijger, maar tegelijk geopolitieke muis. Dat Merkel met het Nordstream-2 miljardenproject door de VS keihard wordt afgedreigd staat wel vast. Strategische autonomie volstaat dus niet. De EU moet op eigen benen staan. Zelfstandig. Onafhankelijk. Weg uit de NAVO, weg onder het juk van de VS, weg met Amerikaanse militaire bases en kernwapens op Europees grondgebied. Zijn eigen koers uitzetten, een volwaardige pool worden in een multipolaire wereld waarin het zich kan laten gelden. Economisch, én geopolitiek. Zelfs als de huidige EU de luizen in haar pels moet afschudden en vervellen naar een Unie met minder, maar eensgezinde leden. Al het overige is dagdromen en tijdverlies.
Deze reactie is ontleend aan mijn artikel 'De tunnelvisie van twee opiniemakers op Europa en de wereldorde' dat 20 september 2020 verscheen op 'Geopolitiek in context' en 21 september 2020 op 'De Wereld Morgen'.