Wankel vredesakkoord Colombia gaat ook Nederland aan

Een jaar geleden tekende de Colombiaanse regering na vier jaar praten een vredesakkoord met rebellenbeweging FARC. Daarmee kwam een einde aan de langstdurende guerrillastrijd in Latijns Amerika met honderdduizenden doden en miljoenen ontheemden. Een jaar later gaat het met dat vredesproces echter helemaal niet goed.

Zeker, er is goed nieuws. Het aantal doden door het conflict liep drastisch terug, er is een speciaal vredestribunaal opgezet en een Waarheidscommissie staat klaar om te beginnen. Maar daarmee is het tij niet gekeerd. Ruim de helft van de wetten die de uitvoering moeten regelen, moeten nog door het parlement. De andere helft kwam er alleen door na zwaar te zijn toegetakeld door de oppositie. Hun leiders vertegenwoordigen machtige lobby’s van politici en ondernemers die zelf vuile handen hebben en die dus alles te vrezen hebben van een fatsoenlijke rechtspraak. Daarbij heeft ook de Colombiaanse regering zelf niet bepaald alle zeilen bijgezet voor een snelle afwikkeling.

Wat vorig jaar nog een evenwichtig vredesakkoord was, is teruggebracht tot een regeling vol straffeloosheid. De guerrilla – die zich overigens voorbeeldig aan de afspraken heeft gehouden – ziet dat ook. Ontwapende guerrillastrijders, die in kampen wachten op duidelijkheid over hun status, veiligheid en toekomst, gaan opnieuw de illegaliteit in. Daarnaast groeit de productie van drugsgewassen weer. Lokaal neemt het geweld weer toe. Paramilitaire groepen vullen het machtsvacuüm.

Dat gegeven bedreigt niet alleen de vrede in Colombia, maar ook de stabiliteit in de hele regio. Die wordt toch al ernstig verstoord door de economische en politieke tragedie in buurland Venezuela, die het hele gebied van Brazilië tot Midden-Amerika opzadelt met smokkel van voedsel, geld en brandstof, alsmede honderdduizenden economische vluchtelingen. Het laatste wat Latijns-Amerika zich kan veroorloven, is dat gewapend conflict in Colombia opnieuw oplaait.

Dat gaat ook Nederland aan. Al was het maar omdat onze overzeese gebiedsdelen midden in dit roerige gebied liggen. Het streven naar vrede en veiligheid in de wereld staan hoog in ons vaandel, maar wat Colombia betreft, is daarvan vrijwel niets te merken, alsof het zieltogende vredesproces ons niet aangaat.

Nederland heeft een goede naam in Colombia, waar men niet is vergeten dat ruim tien jaar geleden ons land het allereerste was dat over de brug kwam om een nieuw verificatieprogramma van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) te steunen. Ook niet-gouvernementele kennis springt in het oog. Zo werd samenwerking met het Nederlandse Instituut voor Meerpartijendemocratie (NIMD) expliciet opgenomen in het Colombiaanse Vredesakkoord.

Aan persoonlijke betrokkenheid van onze ministers ontbreekt het ook niet. Bert Koenders was vorig jaar bij de ondertekening van het vredesakkoord en de nieuwe minister Halbe Zijlstra toont zich nog altijd emotioneel als hij praat over een bomaanslag door de guerrilla waarvan hij in Bogotá getuige was. Maar waar is het beleid?

Een groep belangrijke Nederlandse organisaties die actief zijn in Colombia stuurde vorige week een brief naar minister Zijlstra met het verzoek de Colombiaanse overheid “aan te sporen het vredesakkoord sneller en effectiever te implementeren”. Maar het zou nog wel gedurfder kunnen. Nederland zou van de daken moeten schreeuwen dat de vredesrechtspraak snel van start moet, advies aanbieden, geld vrijmaken en samen met belangrijke politieke spelers zoals Duitsland actief meedoen. Herintegratie van de strijders, opsporen van massagraven, identificatie van slachtoffers, microkredieten voor terugkerende vluchtelingen –er is zó veel te doen.

Het gaat niet om enorme geldsommen, maar om een glashelder politiek statement: met woord en daad laten zien dat Nederland aan de kant staat van de Colombianen die hunkeren naar vrede.

Jaarlijks storten op de rekening van de OAS is niet voldoende meer. Het vredesakkoord is in crisis. De tegenkrachten zijn goed georganiseerd en zouden in maart a.s. zomaar de verkiezingen kunnen winnen. Als de uitvoering van het akkoord niet snel een boost krijgt, is straks alles voor niets geweest.