IDFA-Tips 2021: Een kwestie van vertrouwen

Een terugkerend thema tijdens de coronacrisis is het vertrouwen in autoriteit: welke informatie kunnen we vertrouwen, welke informatiebronnen hebben het beste met ons voor en welke proberen ons juist te misleiden? Als het vertrouwen in autoriteit daalt, wie lijdt er dan onder en wie profiteert ervan? Het zijn vragen die zich voortdurend opdringen tijdens het aanstaande International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA) van 17 t/m 28 november. De Clingendael Spectator selecteerde uit het festivalaanbod vijf films met actuele onderwerpen, van makers voor wie het bevragen van autoriteit een tweede natuur is.

1: Judges Under Pressure

Hoewel een eensgezinde aanpak ver te zoeken is, kan Europa niet meer om de rechtsstaatcrisis in Polen heen. De documentaire Judges Under Pressure, die zijn wereldpremière beleeft op IDFA, laat zien hoe dreigend de situatie is geworden voor Poolse rechters.

Door politiek en media in eigen land wordt de Poolse rechterlijke macht neergezet als een arrogante elite die zich boven de wet waant. Rechters als Igor Tuleya reizen stad en land af om iedereen ervan te overtuigen dat het juist de conservatieve regering is die haar macht misbruikt, door kritische rechters buitenspel te zetten.

In de documentaire zien we Tuleya onder meer tijdens de mars van de duizend toga’s, waarin rechters van over de hele wereld in Warschau demonstreren tegen de schending van de grondwet door de regering. Tuleya wordt op festivals als rockster onthaald en komt op straat regelmatig zijn eigen beeltenis tegen in de vorm van graffiti.

De documentaire toont hem vooral zonder toga, als mens van vlees en bloed, met gevoel voor humor – ondanks het zwaard van Damocles boven zijn hoofd. Want dat ook hij uit zijn functie gezet gaat worden lijkt slechts een kwestie van tijd.

Kaartverkoop en meer informatie over IDFA 2021 | Judges under pressure

2: Courage

IDFA 2021 | Trailer | Courage from idfa on Vimeo.

De documentaire Courage is opgebouwd rond prachtige, bijna idyllische beelden van de recente massaprotesten in Wit-Rusland. Verontwaardiging over het falende coronabeleid van president Aleksandr Loekasjenko zette deze nieuwe golf van vredelievende demonstraties in gang. Hoop bloeide op tijdens het bloemenprotest, waarbij de documentaire laat zien hoe zelfs zwaar uitgeruste politie-eenheden met bloemen in hun schild rondliepen, onder luid applaus van de omstanders.

Courage volgt de theatergroep ‘Belarus Free Theatre’ in Minsk, die sterk betrokken is bij de protestbeweging tegen het langdurige schrikbewind van Loekasjenko. De groep werkt aan een voorstelling die herinnert aan een eerdere opstand in 1999, toen activisten ontvoerd en vermoord werden. Rond de uitvoering van het toneelstuk lopen de emoties hoog op omdat de internationale aandacht voor de protesten verzwakt, de steun van politie en leger uitblijft en de geschiedenis zich dreigt te herhalen.

Kaartverkoop en meer informatie over IDFA 2021 | Courage

3: The Gig is Up

IDFA 2021 | Trailers | The Gig is Up from idfa on Vimeo.

De gig economy – de klusjeseconomie die talloze fietskoeriers en taxichauffeurs in beweging houdt – wordt genadeloos onder de loep genomen in de documentaire The Gig is Up. Niet alleen medewerkers van toegankelijke platforms als Uber en TaskRabbit komen aan het woord. Achter de zogenaamde kunstmatige intelligentie van Amazon schuilt een gigantische groep thuiswerkers die praktisch onzichtbaar het systeem bijsturen en per taak beloond worden, meestal minimaal.

The Gig is Up is allesbehalve een gortdroge analyse; naast economische experts passeert een kleurrijke parade ervaringsdeskundigen de revue. Jason uit Florida bijvoorbeeld, een online-werker met gouden tanden die zorg draagt voor zijn aan krasloten verslaafde moeder.

Of maaltijdbezorger Leila uit Parijs, die haar platform verantwoording wil laten nemen voor het fietsongeluk van haar jongere collega. En fotograaf Wu Guoyong uit Shenzhen, die weggemoffelde afvalbergen met honderdduizenden afgedankte deelfietsen vastlegt.  Samen onthullen zij de donkere werkelijkheid van wat in theorie nog zo’n vrij en democratisch verdienmodel leek.

Kaartverkoop en meer informatie over IDFA 2021 | The Gig is Up

4: Our Memory Belongs to Us

IDFA 2021 | Trailers | Our Memory Belongs to Us from idfa on Vimeo.

Tien jaar geleden begon in Syrië het conflict dat honderdduizenden doden heeft gekost en miljoenen vluchtelingen op de been heeft gebracht. In de helder uiteengezette documentaire Our Memory Belongs to Us kijken drie gevluchte vrienden terug op wat zij weigeren een burgeroorlog te noemen. Liever blijven ze spreken van een revolutie, om niet te vergeten dat de protesten tegen president Bashar al-Assad ooit vreedzaam begonnen.

Samen met regisseur Rami Farah geven ze commentaar op de beelden die zij en andere burgerjournalisten maakten in Daraa, de bakermat van de revolutie. Met de camera als enig hulpmiddel zetten zij een beweging in gang die leidde tot meer dan driehonderd vreedzame protesthaarden in Syrië.

Farah brengt het drietal bijeen in een theater in Parijs, op het podium, tegenover een scherm waarop hun beelden geprojecteerd worden. Deze ongebruikelijke vorm haalt niet alleen het verleden dichtbij, maar schept ook ruimte voor reflectie, doordat de beelden op elk moment stopgezet en besproken kunnen worden.

Samen worden ze het erover eens dat ze slechts betrokken raakten bij de opstand – en later ook het geweld – om deze gebeurtenissen vast te leggen. Tegen wil en dank schreven ze geschiedenis, zodat de waarheid hen niet ontnomen kon worden. De meer dan twaalfduizend video’s die zij verzamelden op een harde schijf zijn inmiddels in beheer van de Birmingham City University, als onderdeel van een vluchtelingenarchief-in-wording.

Kaartverkoop en meer informatie over IDFA 2021 | Our Memory belongs to Us

5: The Case

Soms geven beelden vanaf de zijlijn meer inzicht dan kale nieuwsberichten, zo bewijst de Russische regisseuse Nina Guseva in The Case. De documentaire, die in wereldpremière gaat tijdens IDFA, toont hoe advocate Maria Eismont zich inzet voor anti-Poetindemonstranten die onterecht in detentie belanden.

In de rechtbank in Moskou laat Guseva niet de veroordeling zien, maar de huilende familieleden in de wandelgangen. Als cliënt Konstantin Kotov vanuit de gevangenis wil trouwen, zien we niet het huwelijk zelf, maar hoe Kotovs verloofde ongemakkelijk poseert voor de persfotografen bij de ingang.

Eismont kan makkelijk neergezet worden als een doordrammer. “Ze kan beter vloeken dan jullie allemaal”, sneert een spreker op haar drukbezochte verjaardagsfeest. Maar hoe misleidend deze eerste indruk is, laat Guseva zien door de advocate op de voet te volgen.

Achter het arrestatiebusje aan, terwijl ze de namen en geboortejaren van de inzittenden noteert en telefoonnummers uitwisselt. Ze krijgt Kotov niet vrij, maar kweekt wel zoveel aandacht voor de zaak dat een journalist Vladimir Poetin erop aanspreekt.

Of de strafvermindering die daarop volgt aan de president zelf te danken is, zal Eismont een worst wezen. Vlak na de vrijlating van Kotov rammelt ze alweer aan de gevangenispoort om de volgende lading arrestanten bij te staan.

Kaartverkoop en meer informatie over IDFA 2021 | The Case

IDFA vindt dit jaar plaats van 17 t/m 28 november.