#EP2019: Rewind Europa?

Redactie

In mei vinden de verkiezingen voor het Europees Parlement plaats. Niet alleen worden er honderden Europarlementariërs uit 27 (of toch 28?) lidstaten gekozen, ook de topfuncties van de Europese Commissie en de Europese Raad staan op het spel. Zo kiezen Europese burgers indirect ook de voorzitter van de Commissie, doordat politieke partijen een zogenaamde Spitzenkandidaat voordragen. Hoe dan ook zullen deze verkiezingen de koers van de Europese Unie bepalen; veroveren populistische partijen genoeg zetels om hun stempel te drukken op de Unie, of zal de Franse president Macron het “redelijke midden” bewaren? En welke ontwikkeling zal het Europees Parlement, als enige democratisch gekozen instelling van de Unie, zelf doormaken? In dit Clingendael Spectator verkiezingsdossier analyseren acht deskundigen de impact van de Europese Parlementsverkiezingen. Geven de aanstaande verkiezingen een nieuwe draai aan de Europese Unie?

Macron vs. Orbán; schiet het populisme wortel?
Populisme, Euroscepsis en nationalisme hebben zich stevig genesteld binnen het Europese partijpolitieke landschap. Hoe zullen deze Europese verkiezingen uitpakken? Publicist René Cuperus ziet dat deze vraag dit keer extra interessant is vanwege o.a. het verdwijnen van UKIP en de Britse conservatieven, maar vooral door de strijd tussen het liberale kamp, onder aanvoering van de nieuwe beweging van president Macron, en het illiberale discours van onder andere de Hongaarse president Viktor Orbán. Daarmee hebben deze verkiezingen ook de Europese Unie als waardengemeenschap als inzet. Zullen populisme en Euroscepsis verder aan kracht winnen en wat betekent dat voor de EU en de rol van het EP daarbinnen als hoeder van Europese democratie en waarden? Wat zullen de gevolgen zijn binnen lidstaten?

Europees Parlement; succes of mislukking?
uropese verkiezingen gaan niet slechts om de zetels, maar markeren ook een moment in de ontwikkeling van het Parlement. Het EP was aanvankelijk niet meer dan een adviesorgaan, maar is tegenwoordig op bijna alle beleidsterreinen medewetgever. In hoeverre heeft het EP met al haar bevoegdheden de democratische legitimiteit van de EU echter kunnen vergroten? Is het EP in dit opzicht een succes? Clingendael Senior Research Fellow Adriaan Schout geeft inzicht in de institutionele positie van het EP heden ten dage.

De bepalende thema’s voor #EP2019
De reikwijdte van de Europese Unie wordt steeds veelomvattender. Waar zij decennia geleden begon als economisch verbond, beslaat de beleidsagenda anno 2019 elk belangrijk onderwerp. De geopolitieke ontwikkelingen zorgen ervoor dat de EU steeds meer op eigen benen moet staan. Tegelijkertijd blijkt het lastig om de lidstaten eensgezind te krijgen op de belangrijkste thema’s, zoals migratie, klimaat en sociaal beleid. Welke thema’s zullen voor en na de Europese verkiezingen bepalend worden voor de debatten? Clingendael Visiting Fellow en oud-Europarlementariër Jan Marinus Wiersma en Clingendael Research Fellow Hedwich van der Bij laten hun licht schijnen op de lopende discussies in Europa.

Spitzenkandidaten; een herhaling waard?
Van de Europese Unie wordt regelmatig gezegd dat zij een democratisch tekort heeft; de Europese burger heeft weinig te zeggen over de gang van zaken en beslissingen worden achter gesloten deuren genomen. In 2014 werd daarom vanuit het Europees Parlement het idee gelanceerd om tijdens verkiezingen topkandidaten voor de functie van voorzitter van de Europese Commissie voor te dragen; Spitzenkandidaten. Op deze manier werd Jean-Claude Juncker, de kandidaat van de Europese Volkspartij (EPP), de hoogste baas van de Commissie. Heeft dit initiatief de EU dichter bij de Europese burger gebracht? Heeft het de democratische legitimiteit van de EU versterkt, of werkt het juist contraproductief als indirecte sollicitatieprocedure voor andere topfuncties? Verdient het initiatief herhaling bij de komende verkiezingen? Hendrik Vos, Ellen Vanderschueren en Jasper Praet, Verbonden aan het Centrum voor EU-Studies van de Universiteit Gent, bespreken de verwachtingen voor de aankomende verkiezingen.

De ‘last chance’ Commissie-Juncker
In 2014 werd Jean-Claude Juncker als ‘Spitzenkandidat’ namens de EPP tot commissievoorzitter gekozen. In antwoord op de crises die de EU teisterden, presenteerde hij zijn commissie als de ‘last chance Commission’. Aan zijn Commissie was het om een antwoord te geven op de vertrouwenscrisis binnen de EU; door hem omschreven als een ‘existentiële crisis’. Daarmee profileerde hij zijn Commissie uitdrukkelijk als een ‘politieke Commissie’. De Europese verkiezingen bieden ook een gelegenheid om een oordeel te vellen over de Commissie-Juncker. Heeft hij zijn beloften waargemaakt? Wat zegt het opereren van deze Commissie over de staat van de EU? Pieter Cleppe van denktank OpenEurope velt een streng oordeel over de afgelopen vijf jaar.

Blijf op de hoogte

Bezoek onze website, ook voor toegang tot ons uitgebreide archief voor nog meer duiding en diepgang bij de internationale ontwikkelingen van vandaag en morgen. Volg de Clingendael Spectator op TwitterFacebook en LinkedIn of abonneer u op onze nieuwsbrief. Daarin zetten we recent verschenen artikelen op een rij, blikken wij vooruit op komende dossiers en brengen wij lezingen & debatten onder uw aandacht.

ISSN 2405-8319