Het is hoog tijd voor een NAVO-strategie tegen Rusland
Opinions Conflict and Fragility

Het is hoog tijd voor een NAVO-strategie tegen Rusland

13 Jul 2016 - 14:21
Photo: NATO
Back to archive
Author(s):

De Russische beer roert zich. Na de illegale annexatie van de Krim in 2014 blijft het land provoceren en houdt het grootschalige militaire oefeningen aan de grens. Op de afgelopen NAVO-top in Warschau slaagde de militaire alliantie er opnieuw niet in om hier een overtuigend antwoord op te geven. Het is daarom hoog tijd dat de NAVO een strategie ontwikkelt tegen Rusland.

Verdeeldheid
De NAVO is diep verdeeld over hoe om te gaan met deze oude vijand. Na de Russische invasie van Georgië in 2008 en Oekraïne in 2014, vrezen Polen, Letland, Estland en Litouwen dat één van hen weleens het volgende slachtoffer kan worden van Russische agressie. Zij zien hun Oosterbuur daarom als een existentiële bedreiging. Maar deze mening wordt niet door alle NAVO-bondgenoten gedeeld. Zo zei de Franse president François Hollande afgelopen week dat Rusland wat hem betreft “geen dreiging” maar “partner” is en dat de NAVO bovendien geen recht heeft te bepalen hoe de relatie tussen Europa en Rusland er uit moet zien.

Afschrikking
Dat de NAVO het intern oneens is blijkt ook uit de woorden van de Amerikaanse president Barack Obama, die Europese lidstaten (waaronder Frankrijk) de afgelopen maanden herhaaldelijk aangespoord heeft meer uit te geven aan Defensie. De NAVO kan Rusland alleen afschrikken als alle landen naar rato bijdragen aan collectieve verdediging, zo redeneert Obama. De Duitse bondskanselier Angela Merkel neemt een middenpositie in en pleitte vorige week in het Duitse parlement voor een duale strategie van afschrikking en dialoog. Wat haar betreft maakt de NAVO van één hand een vuist en van de ander een uitgestoken hand. Nederland steunt deze lijn.

Groepsportret tijdens de NAVO-top in Warschau in juli. Bron: NATO

 

Warschau
De NAVO-top van begin juli in Warschau was hét moment om deze verschillen van inzicht te verzoenen en tot één heldere strategie richting Rusland te komen. Helaas maakten veel regeringsleiders hun positie al voor de top bekend, waarna convergentie van standpunten al snel onhaalbaar bleek. De alliantie kwam uiteindelijk dan ook niet veel verder dan het besluit om vier bataljons permanent te stationeren aan de oostgrens van Polen, Estland, Letland en Litouwen.

Dit besluit wordt aan het publiek verkocht als belangrijke mijlpaal in het voorkomen van een conflict met Rusland, maar deze aantallen zijn veel te klein om een grootschalige aanval van Rusland af te slaan. Het voornaamste effect van deze maatregel is dat het deze vier landen geruststelt te weten dat hun bondgenoten te hulp zullen schieten bij eventuele Russische agressie. Wat de maatregel verbloemt, is dat de alliantie er opnieuw niet in is geslaagd tot een gezamenlijke strategie te komen.

Gebrek aan samenhang
Dit is zorgwekkend omdat de NAVO-maatregelen tegen Rusland al langer consistentie en samenhang missen. In 2014 schortte de alliantie de NAVO-Rusland Raad op -een kanaal voor diplomatiek contact- en stelden de lidstaten collectief economische sancties in. Het effect van dit laatste werd vervolgens direct ondermijnd doordat lidstaten geen actie ondernamen tegen bedrijven die deze sancties eenvoudig konden ontwijken. Turkije haalde onlangs zelfs op eigen houtje de banden met Moskou weer aan. Dit gebrek aan bondgenootschappelijke solidariteit geeft Rusland ruimte om lidstaten tegen elkaar uit te spelen. Ook werkt het verwarrend wanneer één bondgenoot zegt te willen praten, terwijl een ander zich voorbereidt op oorlog.

Strategie
De NAVO dient daarom een éénduidige strategie te ontwikkelen waarin de lidstaten aangeven wat voor relatie zij collectief nastreven met Rusland, hoe ze dit willen bereiken en welke middelen zij hiervoor beschikbaar stellen. Daarbij kan meteen worden aangegeven welke acties de NAVO van Rusland wel en niet accepteert, inclusief de bijbehorende strafmaatregelen. Dit creëert transparantie, voorkomt misverstanden en zorgt ervoor dat niet alleen de NAVO-lidstaten precies weten waar ze aan toe zijn, maar ook Rusland. Het opstellen van dergelijke ‘rode lijnen’ kan Rusland verleiden tot het aangaan van acties onder de gestelde drempel en zelfs verleiden tot het testen van de drempel. Toch is het beter om helderheid te scheppen en daadkrachtig op te treden indien Rusland de territoriale integriteit van het bondgenootschap schendt, dan om lijdzaam toe te zien hoe Rusland Europa verder destabiliseert.

Alleen met een gezamenlijke strategie kan de NAVO adequaat inspelen op de nieuwe Europese strategische omgeving. De NAVO-top mag dan afgerond zijn, het werk is nog lang niet klaar.

 

Quint Hoekstra studeerde Politicologie aan de Universiteit van Leiden en Conflict, Security and Development aan het Departement van War Studies, King’s College London. September a.s. start hij zijn promotieonderzoek aan de Universiteit van Manchester.

 

Authors

Quint Hoekstra
Promovendus aan de Universiteit van Manchester