IDFA-tips 2020: over tranen en sluiers van de macht

Elke traan is uniek, zo bewijst de nieuwe reclamespot van het International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA), waarvoor tranen onder de microscoop werden gelegd. Het leverde rijkgeschakeerde beelden op, met een heldere boodschap: begrip voor elkaars emoties is essentieel voor goede onderlinge verhoudingen. Zeker op mondiaal niveau, zoals de films laten zien die de Clingendael Spectator selecteerde uit het festivalaanbod.

IDFA vindt dit jaar plaats van 18 november tot en met 6 december. Wegens corona zijn de zaalvoorstellingen beperkt toegankelijk, maar gelukkig zijn nagenoeg alle films ook online te bekijken via livestreams op de website van het festival. Toegevoegde waarde hierbij zijn de Q&A-sessies na afloop, waarvoor makers uitgenodigd worden om kijkersvragen rechtstreeks te beantwoorden.

Oeconomia

IDFA 2020︱Trailer︱Oeconomia from idfa on Vimeo.

“De economische wetenschap dient ter versluiering van macht.” Deze uitspraak, toegeschreven aan econoom Norbert Häring, vat perfect samen waar regisseur Carmen Losmann tegenaan loopt in haar nieuwste documentaire Oeconomia.

Terwijl ze potjes monopoly speelt met financiële experts komt ze tot harde conclusies: de winst van privébanken en multinationals leidt elk jaar weer tot hogere staatsschulden. Het is ‘the elephant in the room’ van het kapitalisme waarover zij diverse bankdirecteuren en CEO’s wil interviewen, die telkens op het laatste moment terugdeinzen. Wat Losmann gedurende haar onderzoek wél vastlegt, maakt hun gedrag steeds absurder.

Kaartverkoop en meer informatie over IDFA 2020 | Oeconomia

Gorbachev. Heaven

IDFA 2020 | Trailer | Gorbachev. Heaven from idfa on Vimeo.

De sluier van de macht wordt iets opgetild in de nieuwe documentaire Gorbachev. Heaven, waarin oud-Sovjetpresident Michail Gorbatsjov thuis wordt geïnterviewd. Zijn uitspraken blijven vaak ambigu, maar zijn gezicht spreekt boekdelen. ‘Gorby’ benadrukt dat hij altijd heeft gevochten voor het behoud van de Sovjet-Unie, in tegenstelling tot wat men vaak beweert.

Hij weigert zijn opvolger Boris Jeltsin de schuld te geven van het ineenstorten van de unie, maar noemt hem wel een dwaas (“durak”, in het Russisch, letterlijk vertaald). En de tranen wellen op als Vladimir Poetin ter sprake komt. De 89-jarige Gorbatsjov troost zichzelf met de gedachte dat hij een beweging in gang heeft gezet die weliswaar traag verloopt, maar nog niet afgelopen is.

Kaartverkoop en meer informatie over IDFA 2020 | Gorbachev. Heaven

Mayor

Mayor (2020) Trailer Directed by David Osit(1) from Bozeman Film Society on Vimeo.

Amsterdam heeft ‘I Amsterdam’; Ramallah heeft met ‘We Ramallah’ een soortgelijke slogan in megaletters neergeplant in de stad. Met kerst komt daar een torenhoge blauw verlichte kerstboom bij, naast een sierfontein waarin het water danst op Time To Say Goodbye. Wat burgemeester Musa Hadid tekortkomt aan smaak en budget als het gaat om city branding, maakt hij ruimschoots goed met zijn wilskracht en lef.

De documentaire Mayor volgt de Palestijnse burgervader op de voet, ook als hij weer eens de stad doorkruist om met gevaar voor eigen leven zwaar bewapende Israëlische soldaten onder ogen te komen. Door zijn sympathieke no-nonsensehouding staan wereldleiders in de rij om met hem op de foto te gaan, hoewel zij hem niet zullen helpen tegen de illegale nederzettingen die zich dwars door de stadsgrenzen heen forceren.

Kaartverkoop en meer informatie over IDFA 2020 | Mayor

‘Til Kingdom Come

IDFA 2020 | Trailer | 'Til Kingdom Come from idfa on Vimeo.

Zelfs in Oost-Kentucky, de armste streek van de Verenigde Staten, wordt elke zondag geld ingezameld voor de International Fellowship of Christians and Jews, zoals te zien is in de documentaire ‘Til Kingdom Come. De ‘Fellowship’, de grootste liefdadigheidsinstelling van Israël, belooft goedgelovige kerkgangers over de hele wereld het land veilig te houden voor de terugkomst van Jezus Christus op aarde.

Dit betekent in de praktijk het financieren van nederzettingen op Palestijns grondgebied. Daarnaast speelde oprichter Yechiel Eckstein vlak voor zijn dood in 2019 een belangrijke rol in de verhuizing van de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem. De documentaire onthult de paradoxale verhoudingen achter de schermen, waar naast politieke machthebbers als Donald Trump en Benjamin Netanyahu invloedrijke geldschieters als casinomagnaat Sheldon Adelson hun duit in het zakje doen. En dochter Yael Eckstein, die inmiddels de fakkel heeft overgenomen van haar charismatische vader, als president van de Fellowship.

Kaartverkoop en meer informatie over IDFA 2020 | ‘Til Kingdome Come

The Magnitude of All Things

IDFA 2020 | Trailer | The Magnitude of All Things from idfa on Vimeo.

Waarom treurt men eerder om een gebouw dat in brand vliegt dan om een oerbos dat in rook opgaat? Documentairemaker Jennifer Abbott brengt het verdriet in beeld van mensen die onherstelbare ecologische schade aan den lijve ondervinden. Zoals Anote Tong, ex-president van de eilandrepubliek Kiribati, het eerste land dat in zee zal verdwijnen als gevolg van klimaatverandering. Of Patricia Hansson en Kevin Taggart, die genegeerd worden door de Australische overheid terwijl het land van hun volk, de Wonnarua, wordt weggevaagd door mijnbouwers.

Abbott vergelijkt het met rouwverwerking, waarbij politici niet verder komen dan de ontkenningsfase. Het wordt hoog tijd dat ze stoppen met vooruitkijken en valse hoop verspreiden, maar om zich heen gaan kijken en het roer omgooien, aldus Clare Farrell, mede-oprichter van de milieubeweging Extinction Rebellion. “Onze eerste eis is het vertellen van de waarheid”, is haar boodschap aan machthebbers en bestuurders.

Kaartverkoop en meer informatie over IDFA 2020 | The Magnitude of All Things