Uit door de National Security Archives openbaargemaakte documenten (21 juli 2020) blijkt dat Nederland zich in het begin van de jaren 60 op meer nucleaire taken voor de krijgsmacht voorbereidde dan tot nu toe bekend was.
In een van de documenten staat dat in de VS gelden voor het jaar 1961 gereserveerd zijn voor de aanmaak van atoomgeweren van het type Davy Crockett voor een peloton van het Nederlandse leger, en in het jaar 1960 nucleaire Sergeant-raketten voor één bataljon van de Koninklijke Landmacht, en een batterij Terrier-raketten voor de Koninklijke Marine. Daarnaast is sprake van duizend ombouwkits voor de F84-straaljagers, te leveren aan ‘several Nato countries’ (vloog de KLu destijds ook mee als voorganger van de nucleaire Starfighter en F16). Of de Davy Crockett, de Sergeant en de Terrier ooit Nederlandse krijgsmacht hebben berikt maken de stukken niet duidelijk.
Allerlei Nato-landen wilden nucleaire ‘hulp’ van de VS, die deze hulp ook bereid was te geven omdat de atoombom als compensatie gezien werd voor de ook toen al problematische financiering van conventionele defensie door Europese landen.
Tot nu toe was wel min of meer bekend dat Nederland ook over atoommijnen, nucleaire luchtafweer (Nike), nucleaire artillerie (Honest Johnraketten en atoomgranaten voor houwitzers) en dieptebommen (voor patrouillevliegtuigen van de marine) beschikte en na de koude oorlog ook nog over de atoomtaak van de F16.
De documenten maken ook gewag van een Nederlands verzoek uit 1959 om hulp bij het bouwen van vier nucleaire onderzeeboten , besproken op het State Department en te lezen in een geheim memo dd. 23-24 augustus 1960), maar daar voelden de VS niets voor omdat ons land in de ogen van het Pentagon zijn geld beter aan andere zaken kon uitgeven en toch al ‘very much below’ het afgesprokene aan defensie besteedde. Geld voor nucleaire onderzeeërs zou ‘very unwise’ zijn en de Amerikanen spraken af geen woorden te bezigen die de Nederlanders uitzicht zouden bieden op onderhandelingen, want in dat geval zou het kunnen uitmonden in een deal.
Er was al sinds 1954 sprake van stationering van VS-atoomwapens in West-Europa, die volledig onder Amerikaanse controle stonden. Een aantal Europese landen wilde letterlijk niet weten dat ‘atoomoorlog’ voortaan een normale zaak in de verdediging van West-Europa zou zijn: de documenten onthullen huiveringwekkende staaltjes van Amerikaans onbegrip daarover en de noodzaak die malle Europeanen psychologisch de moderne tijd in te leiden. De vrees voor ongebreidelde proliferatie deed de VS zoeken naar een formule om de Navo-bondgenoten een vorm van nucleaire zekerheid te geven zonder dat zij een eigen atoomwapen zouden begeren (de Franse route). Dit toch te combineren met ultieme Amerikaanse controle en -zo blijkt uit de stukken - desnoods met de dreiging dat de VS hun bescherming van Europa zonder gebruik van kernwapens niet zouden garanderen- leidde tot de ingewikkelde constructie van stockpile- en host- agreements, waarin training, kosten en opslag werden geregeld.
In 1959 waren onderhandelingen over twee soorten verdragen met gastheerlanden van Amerikaanse atoomwapens gaande: 1) over de overdracht van de wapens zelf, hun bewaking, en de kosten en 2) over de vrijgave van geheime kennis aan de bondgenoten, een eis die de Atomic Energy Act nu eenmaal stelde. Met Nederland waren die onderhandelingen nagenoeg afgesloten, staat in een ‘top secret’ memo van onderminister Christian Herter aan president Dwight D.Eisenhower . De kandidaatlanden waren, na een Amerikaans onderzoek door de diensten, veilig verklaard. Omdat nucleaire opslag, vooral in West-Duitsland, gevoelig ligt, raadt Herter aan de verdragen er snel doorheen te jassen ”in order that the public attention to them may have subsided before the opening of the Foreign Ministers’ Meeting” ruim een maand later. Een “generalized statement by a high figure” kan de aandacht wat afleiden. Herter schrijft aan Eisenhower “the agreements are largely technical and we do not consider them controversial” en “they will in all likelyhood become public knowledge”.
De Nederlandse regering denkt daar, zestig jaar later, anders over en verklaarde nog onlangs (23 juni 2020, ministerie van Buitenlandse Zaken BZDOC-1453414225-22) alle nucleaire afspraken geheim. Roomser dan de paus.
Uit door de National Security Archives openbaargemaakte documenten (21 juli 2020) blijkt dat Nederland zich in het begin van de jaren 60 op meer nucleaire taken voor de krijgsmacht voorbereidde dan tot nu toe bekend was.
In een van de documenten staat dat in de VS gelden voor het jaar 1961 gereserveerd zijn voor de aanmaak van atoomgeweren van het type Davy Crockett voor een peloton van het Nederlandse leger, en in het jaar 1960 nucleaire Sergeant-raketten voor één bataljon van de Koninklijke Landmacht, en een batterij Terrier-raketten voor de Koninklijke Marine. Daarnaast is sprake van duizend ombouwkits voor de F84-straaljagers, te leveren aan ‘several Nato countries’ (vloog de KLu destijds ook mee als voorganger van de nucleaire Starfighter en F16). Of de Davy Crockett, de Sergeant en de Terrier ooit Nederlandse krijgsmacht hebben berikt maken de stukken niet duidelijk.
Allerlei Nato-landen wilden nucleaire ‘hulp’ van de VS, die deze hulp ook bereid was te geven omdat de atoombom als compensatie gezien werd voor de ook toen al problematische financiering van conventionele defensie door Europese landen.
Tot nu toe was wel min of meer bekend dat Nederland ook over atoommijnen, nucleaire luchtafweer (Nike), nucleaire artillerie (Honest Johnraketten en atoomgranaten voor houwitzers) en dieptebommen (voor patrouillevliegtuigen van de marine) beschikte en na de koude oorlog ook nog over de atoomtaak van de F16.
De documenten maken ook gewag van een Nederlands verzoek uit 1959 om hulp bij het bouwen van vier nucleaire onderzeeboten , besproken op het State Department en te lezen in een geheim memo dd. 23-24 augustus 1960), maar daar voelden de VS niets voor omdat ons land in de ogen van het Pentagon zijn geld beter aan andere zaken kon uitgeven en toch al ‘very much below’ het afgesprokene aan defensie besteedde. Geld voor nucleaire onderzeeërs zou ‘very unwise’ zijn en de Amerikanen spraken af geen woorden te bezigen die de Nederlanders uitzicht zouden bieden op onderhandelingen, want in dat geval zou het kunnen uitmonden in een deal.
Er was al sinds 1954 sprake van stationering van VS-atoomwapens in West-Europa, die volledig onder Amerikaanse controle stonden. Een aantal Europese landen wilde letterlijk niet weten dat ‘atoomoorlog’ voortaan een normale zaak in de verdediging van West-Europa zou zijn: de documenten onthullen huiveringwekkende staaltjes van Amerikaans onbegrip daarover en de noodzaak die malle Europeanen psychologisch de moderne tijd in te leiden. De vrees voor ongebreidelde proliferatie deed de VS zoeken naar een formule om de Navo-bondgenoten een vorm van nucleaire zekerheid te geven zonder dat zij een eigen atoomwapen zouden begeren (de Franse route). Dit toch te combineren met ultieme Amerikaanse controle en -zo blijkt uit de stukken - desnoods met de dreiging dat de VS hun bescherming van Europa zonder gebruik van kernwapens niet zouden garanderen- leidde tot de ingewikkelde constructie van stockpile- en host- agreements, waarin training, kosten en opslag werden geregeld.
In 1959 waren onderhandelingen over twee soorten verdragen met gastheerlanden van Amerikaanse atoomwapens gaande: 1) over de overdracht van de wapens zelf, hun bewaking, en de kosten en 2) over de vrijgave van geheime kennis aan de bondgenoten, een eis die de Atomic Energy Act nu eenmaal stelde. Met Nederland waren die onderhandelingen nagenoeg afgesloten, staat in een ‘top secret’ memo van onderminister Christian Herter aan president Dwight D.Eisenhower . De kandidaatlanden waren, na een Amerikaans onderzoek door de diensten, veilig verklaard. Omdat nucleaire opslag, vooral in West-Duitsland, gevoelig ligt, raadt Herter aan de verdragen er snel doorheen te jassen ”in order that the public attention to them may have subsided before the opening of the Foreign Ministers’ Meeting” ruim een maand later. Een “generalized statement by a high figure” kan de aandacht wat afleiden. Herter schrijft aan Eisenhower “the agreements are largely technical and we do not consider them controversial” en “they will in all likelyhood become public knowledge”.
De Nederlandse regering denkt daar, zestig jaar later, anders over en verklaarde nog onlangs (23 juni 2020, ministerie van Buitenlandse Zaken BZDOC-1453414225-22) alle nucleaire afspraken geheim. Roomser dan de paus.