De Arabische Lente in Hollywood (serierecensie)

 

 

 

Hoewel het verhaal zich afspeelt in het (fictieve) Arabische land ‘Abudeen’, verwijst het ook regelmatig naar bestaande Arabische landen en leiders. Abudeen is een dictatuur die al decennialang door de ‘Al-Fayeed familie’ wordt geregeerd en kent inkomensongelijkheid zoals in Bahrein, clan-structuren zoals in Irak en repressie zoals in Egypte. Hoofdpersoon in het eerste seizoen is Bassam Al-Fayeed. Bassam (Engelse naam ‘Barry’) betrekt een charmant huis in Californië, waar hij als kinderarts the American dream beleeft. Hij komt met zijn gezin nauwelijks buiten de beschermde middenklasse-buitenwijk, wat verwonderlijk is gezien Bassam’s afkomst als tweede zoon van de dictator van Abudeen. Sinds hij zijn studie in de Verenigde Staten begon, is de Arabische princeling niet meer naar zijn vaderland teruggekeerd en heeft hij nauwelijks contact met zijn familie.

 

Hier komt verandering in wanneer Bassam’s neefje, de kleinzoon van de dictator, gaat trouwen. Onder druk van zijn gezin besluit Bassam toch af te reizen naar Abudeen, waar hij met groot elan wordt ontvangen door zijn broer en next-in-line Jamal. Eenmaal aangekomen, overlijdt de dictator van Abudeen. Diens dood maakt vertrek onmogelijk en Bassam raakt met zijn gezin betrokken in het politieke spel van het land.

 

 

De productie van het eerste seizoen begon in de zomer van 2013, toen de Syrische burgeroorlog al twee jaar aan de gang was. Het politieke spel in iedere aflevering doet sterk denken aan de toenmalige sociale en politieke ontwikkelingen in het Midden-Oosten. In de eerste afleveringen wordt uitgeweid over de sociaaleconomische omstandigheden van de Abudeense bevolking, het belang van familiebanden en de repressie door het nationale leger als achtergrond bij een serie terroristische aanslagen gericht tegen Jamal’s familie.

 

Met deze problemen in het achterhoofd probeert Bassam aan Jamal uit te leggen dat wil hij het lot van Moammar al-Qadhafi en Hosni Moebarak voorkomen, hij snel moet beginnen met hervormen. Door twijfelend optreden van Jamal’s kant ontstaan er politieke bewegingen in het land, die sterk doen denken aan het Egyptische Tahirplein. Dit ‘Tahirplein’ resulteert vervolgens in het begin van een politieke strijd tussen hervormers onder leiding van Bassam aan de ene kant en conservatieve hardliners onder leiding van de corrupte commandant der strijdkrachten aan de andere kant, met de onervaren president Jamal Al-Fayeed in het midden.

 

Aan het einde van 2014, wanneer in de echte wereld de strijd om de noordelijke stad Kobani een hoogtepunt bereikt, wordt het tweede seizoen geproduceerd. Het tweede seizoen staat voornamelijk in het teken van een groeiend religieus-extremisme en de posities van religieuze en seksuele minderheden. Hoewel de serie niet expliciet Islamitische Staat noemt, is het meer dan duidelijk waar de producers hun inspiratie vandaan halen wanneer ‘Het Leger van het Kalifaat’ Abudeen binnenvalt, westerse NGO-medewerkers executeert en vrouwen dwingt met hun eigen officieren te trouwen. Ondertussen maken eindeloze dialogen tussen Jamal, zijn familie en zijn ministers pijnlijk duidelijk hoe organisaties als Islamitische Staat moeiteloos groot kunnen worden. Waar Jamal nog wel eens naar zijn kleinere broer wil luisteren, interesseren zijn ondergeschikten zich alleen in snelle oplossingen die later in de serie grotere problemen opleveren. En waar in seizoen één gematigde oppositiebewegingen door de regering genadeloos in een hoek worden gedreven, sluiten zij zich in seizoen twee (vaak met tegenzin) aan bij het kalifaat.

 

Het bovenstaande plot is slechts een fractie van alle geopolitieke ontwikkelingen die de producers in bruikleen nemen van de actualiteit. Zo wordt er aandacht besteed aan democratisering, corruptie, de invloed van China en de Verenigde Staten in het Midden-Oosten en het gebruik van buitenlandse huurlingen in een conflict. Het eeuwige thema wat voor soort oppositie zowel moreel als doelmatig de voorkeur verdient, komt ook aan bod. Zo staat in het begin van seizoen twee een van de belangrijkste oppositievoerders voor een moeilijke keuze: behoudt hij zijn democratische overtuigingen en vlucht hij naar Amsterdam om daar met de pen de strijd voort te zetten? Of sluit hij zich aan bij het Kalifaat, de enige beweging die (in zijn ogen) bereid en capabel is het leger van de Al-Fayeed’s te verslaan.

 

 

Waar de serie de problematiek in het Midden-Oosten meestal correct weergeeft, zijn er enkele zaken die de oplettende kijker waarschijnlijk zullen opvallen. Zo is Bassam’s Amerikaanse familie opmerkelijk naïef en weet het letterlijk niets over de politieke situatie in Abudeen. Het feit dat een hoog opgeleid gezin nooit de moeite nam om het vaderland van hun vader te googelen, laat wat wenkbrauwen optrekken. En hoewel de rollen van China en de Verenigde Staten in het Midden-Oosten kort worden belicht, blijven buitenlandse actoren voornamelijk op de achtergrond. Deze afwezigheid wekt de impressie dat Midden-Oosterse conflicten geïsoleerde affaires zijn waar buitenlandse mogendheden geen schuld voor dragen.

 

Wie deze twee zaken over het hoofd kan zien, beleeft aan Tyrant een goede dramaserie die krantenkoppen over het Midden-Oosten anders zal laten klinken. De sfeer zit goed in de serie gebakken met toepasselijke Arabische symboliek en rijke decors, die de extravagante van de heersende klasse alsmede de ellendige staat van de onderklasse laten zien. Liefhebbers van politieke drama’s als House of Cards moeten echter even doorbijten: personages lijken in het begin eenzijdig en maken maar langzaam karakterontwikkelingen door. Gelukkig gebeurt er in de Abudeense politiek genoeg om dit te compenseren.

 

Het is nog niet bekend wat seizoen drie (momenteel in de maak) gaat brengen, de nasleep van de Arabische Lente is nog volop aan de gang. Wellicht krijgen de Russen, Iraniërs en Saoedi’s een rol te spelen in Abudeen, of gaat het fictieve land moeilijkheden ondervinden door een groeiende vluchtelingenstroom? De krantenkoppen bieden genoeg inspiratie voor een volgende gang stevige drama.