#EP2019: EU, superstaat of nuchter samenwerkingsverband?

In de aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement op 23 mei delen vijf Nederlandse lijsttrekkers hun visie op de Europese Unie en de plaats van Nederland binnen de EU. In deze tweede aflevering Arnout Hoekstra, de lijsttrekker van de SP voor de Europese verkiezingen.1

Er is alle reden om ons grote zorgen te maken over de groeiende groep mensen die de Europese Unie de rug toekeren. De Brusselse bubbel heeft de valkuil om blind te worden voor de wereld buiten. Velen daar zijn zo vervreemd geraakt dat ze niet zien dat het belang van draagvlak onder de bevolking een voorwaarde is voor het voortbestaan van de EU. Voor draagvlak moet je naar mensen luisteren en dat vervolgens vertalen naar hoe je de EU vorm geeft. Een ingrijpende hervorming van de EU is daarom van levensbelang. Alleen met een gedragen nieuw hervormend verdrag kunnen wij de toekomst van de Europese Unie zekerstellen.

Europese samenwerking is belangrijk. We leven nu eenmaal met veel verschillende landen op één continent. Landen met veel culturele, economische en politieke verschillen. Samenwerking is belangrijk vanuit praktisch oogpunt, om het leven eenvoudiger te maken en zaken efficiënter te organiseren. Samenwerking is belangrijk om te voorkomen dat mensen internationaal worden uitgespeeld door multinationals en hun aandeelhouders. Voor vrede en vooruitgang.

Als de EU niet had bestaan en wij zouden haar vandaag alsnog oprichten, zouden wij haar dan vormgeven zoals zij nu is vormgegeven?

De SP is kritisch op de huidige Europese Unie, omdat het juist de belangen van de grote bedrijven zijn die – met een leger van bijna 30.000 lobbyisten - de koers van de Unie weten te bepalen. De EU bemoeit zich met zaken die wij prima zelf kunnen regelen. De huidige EU is niet eenvoudig en niet efficiënt. Het is een complex bestuurlijk gedrocht dat voor buitenstaanders niet te doorgronden valt. De economische samenwerking gericht op vrede binnen de Unie is omgeslagen naar concurrentie met grootmachten buiten de Unie.

Als de EU niet had bestaan en wij zouden haar vandaag alsnog oprichten, zouden wij haar dan vormgeven zoals ze nu is vormgegeven? Ik mag hopen van niet, want zoals het nu is vormgegeven bedenk je het niet. Het is in 69 jaar uitgegroeid tot een allegaartje. Als een huis met uitbouwtjes, aanbouwtjes en dakkapellen. Het heeft weinig meer te maken met wat de architect aanvankelijk voor ogen had.

De Europese Commissie begint steeds meer de vorm van een regering aan te nemen, met een eigen politieke agenda

De Europese Unie is ooit opgericht als nuchter samenwerkingsverband, om simpelweg dingen te regelen die nu eenmaal lastig alleen te regelen zijn. Inmiddels wordt dit samenwerkingsverband gegijzeld, door multinationals en hun politieke loopjongens, en ze willen zich steeds meer bemoeien met zaken die wij prima zelf kunnen regelen. Zoals onze zorg, pensioenen, volkshuisvesting en openbaar vervoer. Ze willen meer macht voor Brussel, met als gevolg: minder zeggenschap voor gemeenteraden, Provinciale Staten en de Tweede Kamer. Na één markt en één munt willen ze ook één Europese regering, met een eigen Europees leger en het recht om belastingen te heffen.

In 1950 bedacht de Franse politicus Robert Schuman dat het wel praktisch zou zijn als dit samenwerkingsverband over een uitvoeringsorganisatie zou beschikken. Deze Hoge Autoriteit – de voorloper van de Europese Commissie – moest bestaan uit onafhankelijke personen. Deze uitvoeringsclub begint steeds meer de vorm van een regering aan te nemen, met een eigen politieke agenda. Langzaam maar zeker worden de rollen omgedraaid: de EU niet als samenwerkingsverband van landen, maar landen als uitvoeringsorganisaties van de EU.

Wij wilden samenwerken met de buren, maar hebben het laten gebeuren dat multinationals samen met de bankensector een penthouse bovenop ons huis van Thorbecke hebben gebouwd. Om Brussel niet de baas te laten zijn is een forse verbouwing nodig.

Om de EU fundamenteel te veranderen hebben wij een nieuw verdrag nodig. In dat verdrag regelen wij dat zeggenschap komt te liggen waar deze hoort: dicht bij de mensen. We zorgen dat de EU alleen gaat over grensoverschrijdende problemen die een gezamenlijke aanpak vergen. In het nieuwe verdrag laten we de lidstaten beslissen over alle zaken die alleen het eigen land aangaan. De sociale doelstellingen en sociale rechten worden niet langer ondergeschikt gemaakt aan de logica van de vrije markt en de vrijheid van kapitaal.

We schaffen de Europese Commissie in haar huidige vorm af. In de nieuwe vorm is de Europese Commissie vooral een uitvoerende Commissie en verliest ze het recht van initiatief. Waar nu nog alle Europese wet-­ en regelgeving begint met een voorstel van de Commissie, gaat het initiatiefrecht naar de democratisch gekozen regeringen, naar nationale parlementen en naar het Europees Parlement.

Als lidstaten het overdragen van nieuwe bevoegdheden niet in hun belang achten, kunnen ze kiezen voor een ‘opt-­out’

Als lidstaten het overdragen van nieuwe bevoegdheden niet in hun belang achten, kunnen ze kiezen voor een ‘opt­-out’. Het moet mogelijk worden om niet (meer) mee te doen met bepaald Europees beleid. Zo moet een land uit de euro kunnen stappen of het grenzeloze verkeer van goederen, diensten, kapitaal en arbeid kunnen beperken.

Het Europese besluitvormingsproces in de Raad van Ministers dient niet langer aan het zicht van inwoners en parlementen onttrokken te worden, maar dient zich in de volle openbaarheid af te spelen. Alleen zo kunnen de inwoners van de Europese lidstaten de macht controleren en kunnen ook nationale parlementen hun controlerende taak uitoefenen. Als de Raad van Ministers bij meerderheid besluiten neemt, moeten mensen kunnen zien wie voor en tegen stemde, en wat daarbij de overwegingen waren.

We brengen het Europees Parlement dichter bij de mensen door lidstaten toe te staan een dubbelmandaat in te voeren. Dat betekent dat leden van het Europees Parlement ook lid mogen zijn van hun nationale parlement.

We dwingen volledige transparantie af zodat we weten wie waarvoor lobbyt. We maken een einde aan de Brusselse draaideur waarin Europese ambtenaren en commissarissen overstappen naar het bedrijfsleven en van daaruit hun voormalige collega’s gaan beïnvloeden, of waarin, omgekeerd, lobbyisten, consultants en managers uit het bedrijfsleven voor de Commissie gaan werken. Binnen drie jaar na hun vertrek mogen ze niet gaan werken voor de sector waar ze eerst als commissaris of ambtenaar mee te maken hadden.

We maken een einde aan het verspillende en onzinnige verhuiscircus van het Europees Parlement. Brussel wordt de enige vergaderlocatie. De riante (onkosten)vergoedingen van Europarlementariërs gaan fors omlaag. Europarlementariërs leggen voortaan publiekelijk verantwoording af over waaraan ze hun onkostenvergoeding besteden. De riante salarissen en vergoedingen van Eurocommissarissen en Europese topambtenaren worden gehalveerd.

Zo’n nieuw verdrag wordt per bindend referendum voorgelegd aan de bevolking. Dat gaan we voortaan ook doen met elke andere wezenlijke verdragswijziging.

• 1In het Europees Parlement maakt de SP deel uit van de GUE/NGL-familie.