Een geopolitiek kompas voor NL: onze belangrijkste partners

De Russische invasie van Oekraïne, een assertief China, ‘America First’, klimaatverandering… Geopolitieke schokgolven en mondiale veranderingen doen leiders spreken van een kanteling van de wereldorde. In 1994 – na de val van de Muur en daarmee de vorige ‘Zeitenwende’ – vond in de Nederlandse politiek voor het laatst een herijking van het kompas voor buitenland- en veiligheidsbeleid plaats. Wat is dertig jaar later het beste buitenlandbeleid voor Nederland?

In de verkiezingsserie ‘Een geopolitiek kompas voor Nederland’ beantwoorden veertien politieke partijen vijf wereldpolitieke vragen. In deze vierde aflevering: Wie zijn de drie belangrijkste partners van Nederland in de huidige omstandigheden? En wie wint daarnaast snel aan belang?

VVD

De belangrijkste partners van Nederland zijn onze NAVO-bondgenoten en de lidstaten van de Europese Unie

Gezien de internationale dreigingen voor onze veiligheid en welvaart zijn de belangrijkste partners van Nederland onze NAVO-bondgenoten en de lidstaten van de Europese Unie. Daarbij zijn de Verenigde Staten een bijzondere bondgenoot, voor zowel de veiligheid van Europa als de steun aan Oekraïne. We moeten ervoor zorgen dat Europese landen binnen de NAVO meer bijdragen aan onze collectieve veiligheid.

Daarnaast zijn gelijkgezinde democratische landen in Azië belangrijke partners, zoals Japan en Zuid-Korea, maar bijvoorbeeld ook Australië. Met het oog op internationale handel en waardeketens zijn stabiliteit in de Indo-Pacific en in het bijzonder de Zuid-Chinese Zee en Straat van Taiwan ook voor Nederland van belang.

Partners die snel aan belang winnen zijn derde landen waarmee we gerichte afspraken in ons wederzijds belang kunnen maken. Dat kan gaan over migratie (Midden-Oosten en Afrika), maar ook over toegang tot grondstoffen die wij nodig hebben voor een digitale en groene economie (met name Afrika en Latijns-Amerika).

NSC

We werken samen met andere Europese landen – de EU en haar lidstaten, maar ook partners als het VK en Noorwegen – om onze geopolitieke kwetsbaarheid te verminderen

We willen een stevig Europa in de wereld en een stevig Nederland in Europa. We werken samen met andere Europese landen – de Europese Unie en haar lidstaten, maar ook partners als het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen – om onze geopolitieke kwetsbaarheid te verminderen.

Amerika blijft daarnaast belangrijk. We hechten waarde aan de trans-Atlantische band en de NAVO, en komen onze NAVO-afspraken na. We blijven werken aan een goede verstandhouding met onze buurlanden Duitsland, België en Luxemburg (ook via de Benelux), alsook met het VK en Frankrijk.

Het mondiale Zuiden verdient ook onze aandacht. Aziatische landen komen op en we kunnen van hen leren. Nederland moet zich daar richten op mogelijke partners, met bijzondere aandacht voor Indonesië. De toekomst van Europa is gerelateerd aan die van Afrika; migratiestromen vormen een voorbeeld. Ontwikkelingssamenwerking kan perspectief helpen bieden en dient mede in samenhang te worden bezien met doelstellingen ten aanzien van het beperken van irreguliere migratie.

GL-PvdA

De EU is een van de belangrijkste tools voor Nederland om buitenlandpolitiek te bedrijven

De Europese Unie is een van de belangrijkste tools voor Nederland om buitenlandpolitiek te bedrijven. De gezamenlijke macht van 450 miljoen inwoners en de derde economie ter wereld kan krachtig optreden voor zichzelf, voor vrede en veiligheid, voor de internationale rechtsorde, en voor democratie, rechtsstaat en mensenrechten.

Naast de EU brengt de NAVO ons een militair bondgenootschap dat – na de jaren van president Donald Trump – weer springlevend is met de toetreding van Finland en de aanstaande toetreding van Zweden. De EU en NAVO werken nauw samen met gelijkgezinde landen, zoals allereerst natuurlijk Oekraïne, maar ook Australië, Nieuw-Zeeland, Japan en Zuid-Korea.

Ten derde blijven de Verenigde Naties het beste perspectief bieden op samenwerking aan wereldwijde vraagstukken en behoudt de organisatie wereldwijd een grote aantrekkingskracht.

Tot slot zien we de gezamenlijke macht van de G77 opkomen. Nederland zal met deze groep als geheel én met de individuele lidstaten nauwere banden moeten aanhechten.

BBB

Nederland moet vooral samenwerken met directe en daaromheen liggende buurlanden, zoals Duitsland, België, Luxemburg, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Denemarken

Nederland moet allereerst vooral samenwerken met zijn directe en daaromheen liggende buurlanden, zoals Duitsland, België, Luxemburg, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Denemarken.

Binnen Europa en wereldwijd moet verder vooral met gelijkgezinde strategische landen worden samengewerkt, zoals met Noorwegen, Canada en Australië. Van groot belang blijft uiteraard de samenwerking met de Verenigde Staten en sterke strategische landen, zoals Polen, Italië, Israël, Brazilië, India, Japan, Zuid-Korea en Taiwan.

Met strategisch gepositioneerde landen ten opzichte van onze grens met Rusland – zoals Finland, de Baltische Staten en Oekraïne – zou op economisch vlak ook meer moeten worden samengewerkt om hen te sterken als frontlinie tegen Rusland.

Op de lange termijn streeft BBB naar sterke relaties met specifieke Afrikaanse landen en de Afrikaanse Unie, waar Nederland het verschil kan maken met onze kennis van voedsel, energie en technologie. Nederland als belangrijk agrarisch land heeft een grote verantwoordelijkheid andere landen met expertise te helpen om voedselzekerheid te houden of krijgen, en daarmee China en Rusland te counteren in hun invloed op het Afrikaanse continent.

Tot slot onderschat Nederland momenteel de waarde van haar oude relaties met Indonesië, Suriname en Zuid-Afrika. Het aanhalen van de banden en het versterken van samenwerking tegen de achtergrond van de Nederlandse strategische belangen is belangrijk.

PvdD

De belangrijkste bondgenoten zijn activisten, milieubeschermers en politici die overal ter wereld de handen ineenslaan voor een betere wereld

De belangrijkste bondgenoten voor wereldwijde politieke verandering zijn activisten, milieubeschermers en politici die overal ter wereld de handen ineenslaan tegen ongelijkheid, uitbuiting en de uitputting van onze planeet en voor een betere wereld.

Internationaal bouwt de Partij voor de Dieren aan een moedige politieke beweging die het welzijn van mens en dier vooropstelt en de ecologische grenzen respecteert. We werken al jaren samen met onze zusterpartijen en activisten in Europa, het Midden-Oosten, Canada, de Verenigde Staten, Zuid-Amerika, Azië en Afrika.

We betrekken burgers bij onderhandelingen, besluitvorming en uitvoering op het gebied van (internationaal) klimaatbeleid. Met name vrouwen, jongeren, inheemse gemeenschappen en lokale maatschappelijke organisaties in ontwikkelingslanden spelen een cruciale rol in de strijd tegen klimaatverandering, maar nog steeds hebben zij geen gelijkwaardige of betekenisvolle plek aan tafel.

De PvdD wil dat Nederland als een van de rijkste landen ter wereld, samen met andere rijke landen, verantwoordelijkheid neemt en samenwerkt aan de bescherming van ieders behoefte aan een veilige en gezonde toekomst.

D66

Nederland kan alleen een significante rol op het wereldtoneel spelen als we dat in Europees verband doen

De Europese Unie is en blijft de belangrijkste partner van ons land. Nederland kan alleen een significante rol op het wereldtoneel spelen als we dat in Europees verband doen. Het is daarom ook zeer zorgelijk dat de EU steeds minder vaak eensgezind tegenover Rusland staat.

Een tweede belangrijk partnerschap is de NAVO. Waar de NAVO een paar jaar geleden nog aan relevantie leek in te boeten, is de relevantie van het bondgenootschap weer significant toegenomen. Daarbij moeten we ons als Europa zijnde niet blindstaren op de Verenigde Staten als betrouwbare partner in de NAVO, maar ook echt werk maken van een sterke Europese pilaar.

SP

Onze belangrijkste partners zijn alle mensen, partijen en groeperingen (ngo’s) die onze hoofddoelen onderschrijven

Onze belangrijkste partners zijn alle mensen, partijen en groeperingen (ngo’s) die onze hoofddoelen onderschrijven, dus die wereldwijd mensenrechten beschermen, opkomen voor de internationale rechtsorde en de strijd aangaan tegen een nieuwe wapenwedloop, inclusief kernwapens.

Daarnaast zijn landen die zich met deze doelen willen verenigen belangrijke partners, zoals Zweden, Finland en Duitsland.

Tot slot zijn de VN, OVSE en Raad van Europa belangrijke partnerschappen voor Nederland.

Volt

De belangrijkste partners van Nederland zijn allereerst de andere Europese lidstaten

De belangrijkste partners van Nederland zijn allereerst de andere Europese lidstaten. Met een agressief Rusland aan onze grenzen, de opkomst van China en instabiliteit in de Verenigde Staten zullen we de EU moeten verdiepen. Ook zullen we samen met de VS moeten blijven optrekken, maar we moeten ons daar niet toe beperken.

Door ook te investeren in een gelijkwaardige relatie met de Afrikaanse Unie kunnen we onze strategische onafhankelijkheid vergroten. Afrika is strategisch gezien van groot belang. Niet alleen vanwege grondstoffen, maar ook vanwege het belang van het Suezkanaal voor internationale handel, de demografische ontwikkelingen, het grote aantal VN-lidstaten in Afrika en de enorme kansen voor het opbouwen van een groene industrie.

Centraal-Aziatische landen zouden ook een prominentere plek moeten krijgen. Ten tijde van de Oude Zijderoute was Centraal-Azië een belangrijk economisch centrum. Als er weer een sterk economisch machtscentrum in Centraal-Azië ontstaat, zal dit de reikwijdte van de regionale macht van China beperken.

FVD

Nederland moet constructieve en realistische relaties onderhouden met alle Europese landen, inclusief Rusland en Wit-Rusland, en natuurlijk met China

Het is een vergeten waarheid dat er in het domein van het buitenlandbeleid geen permanente bondgenoten bestaan, maar alleen belangen. Het gedrag van Turkije in het Israël-Palestinaconflict toont dit aan. De vraag is dus verkeerd: partnerschappen ontstaan met beleid, niet andersom.

Het Zwitserse model laat zien dat neutraliteit absoluut geen isolement of terugtrekking betekent. Ook andere landen in Europa blijven officieel neutraal (Ierland en Oostenrijk). Het is jammer dat Zweden en Finland hun nationale tradities in dit opzicht hebben afgezworen; Nederland zou de trend terug naar die tradities moeten leiden.

FVD vindt dat Nederland constructieve en realistische relaties moet onderhouden met alle Europese landen, inclusief Rusland en Wit-Rusland, en natuurlijk met China, dat nu 's werelds dominante economische supermacht is.

CDA

De EU is het primaire handelingskader voor ons buitenlandbeleid

De Europese Unie is het primaire handelingskader voor ons buitenlandbeleid. Het is in het belang van Nederland dat de EU zich verder ontwikkelt tot een geopolitieke speler die in de wereld haar en onze belangen kan verdedigen.

De NAVO is en blijft daarnaast de hoeksteen van onze collectieve verdediging en de basis voor ons integrale veiligheidsbeleid. Verder zijn onze democratische partners overal ter wereld, zoals Zuid-Korea, Japan, Australië en India, belangrijk in de strijd tegen autoritarisme en het bevorderen van mensenrechten. We moeten als EU meer aandacht vestigen op de ring van instabiliteit rond de Unie. Het Europees nabuurschapsbeleid, het Oostelijk Partnerschap en de Unie van het Middellandse Zeegebied zijn goede samenwerkingsverbanden om de welvaart, veiligheid en stabiliteit in deze partnerlanden te verbeteren, wat ook voor ons van grote waarde is

ChristenUnie

Lidmaatschap van de EU en NAVO zijn zeer belangrijk, maar interne spanningen maken deze partnerschappen wel minder zeker

Lidmaatschap van de Europese Unie en van de NAVO zijn zeer belangrijk, maar interne spanningen maken deze partnerschappen wel minder zeker. Met een mogelijke uitbreiding van de EU komen er wellicht nog meer lidstaten zonder democratisch-rechtsstatelijke traditie bij, waardoor het fundament van de Unie verder erodeert.

Als in de Verenigde Staten het ‘Trumpisme’ een politieke factor blijft, wordt de NAVO ook een wankeler bondgenootschap. Het Turkse lidmaatschap van de NAVO is bovendien problematisch in het licht van de waarden die NAVO dient te beschermen.

Binnen de EU lijken de ‘oude lidstaten’ als Duitsland en Frankrijk van groot belang als partner. Hopelijk keert het tij in Polen ten goede. Buiten Europa zou India een belangrijke partner kunnen zijn als grootste democratie, al kent dit land intern wel religieuze onderdrukking van hindoes tegen moslims en christenen.

In Afrika zou Nederland de democratische krachten in belangrijke landen als Nigeria en Ethiopië moeten ondersteunen en streven naar een goede band met deze landen. Grondige kennis van de lokale situatie en verhoudingen is daarvoor wel vereiste.

SGP

Nederland moet breed samenwerken in EU-, NAVO- en VN-verband

Allereerst moet Nederland breed samenwerken in EU-, NAVO- en VN-verband.

Daarnaast dient Nederland in te zetten op strategische (bilaterale) partnerschappen met onder meer Duitsland, de Benelux en het Verenigd Koninkrijk.

Ten derde wil de SGP dat Nederland zelfverzekerd samenwerking zoekt, behoudt of versterkt met landen als Israël en Taiwan.

In het licht van China’s agenda wordt het, ten slotte, steeds belangrijker om intensief samen te werken met landen als Australië, Japan en Zuid-Korea.

DENK

Cruciale partners voor Nederland zijn multilaterale organisaties zoals de EU en VN

Cruciale partners voor Nederland zijn multilaterale organisaties zoals de Europese Unie en de Verenigde Naties. Via deze kanalen kunnen wij het Nederlands belang optimaal behartigen.

Partners die snel aan belang winnen zijn de BRICS-landen. Als grootste democratie ter wereld is het versterken van de relatie met India bijvoorbeeld van belang. Economisch biedt nauwere samenwerking met India ook kansen. Daarbij heeft DENK echter ook aandacht voor de mensenrechtenschendingen in India richting minderheden, zoals moslims.

JA21

Wij zien graag dat deze samenwerking [met de VS] de komende decennia stevig blijft

Al sinds de Tweede Wereldoorlog zijn de Verenigde Staten een belangrijke samenwerkingspartner van Nederland. Wij zien graag dat deze samenwerking de komende decennia stevig blijft.

Het lidmaatschap van de NAVO blijft voor JA21 een hoeksteen van Nederlands buitenland- en veiligheidsbeleid. Wij willen dan ook absoluut voldoen aan de NAVO-norm van twee procent om ervoor te zorgen dat onze defensie voldoende capaciteit heeft.

De samenwerking in EU-verband wil JA21 vooral toespitsen op handel en economie. Wij zijn fel tegenstander van een Europees leger.

De samenwerking met onze partners binnen de NAVO, de VN en andere internationale betrekkingen zijn al decennia stabiel. JA21 ziet geen partner die snel aan belang wint maar juist langdurige en stabiele samenwerking in de westerse wereld.