Richting geven aan Europa: Topprioriteiten voor de Commissie

De Europese verkiezingen van 2024 vinden plaats in turbulente geopolitieke tijden. De oorlog in Oekraïne, oplaaiende conflicten in het Midden-Oosten, de Amerikaanse presidentsverkiezingen, de omgang met grootschalige migratie en klimaatverandering, en een toenemende economische en technologische concurrentiestrijd: deze ingrijpende mondiale ontwikkelingen vragen om nieuw nationaal én Europees beleid. Hoe kijken de Nederlandse politieke partijen naar deze uitdagingen, in het licht van de Europese parlementsverkiezingen van 6-9 juni?

In de Clingendael Spectator-serie ‘Richting geven aan Europa’ beantwoorden de Europese lijsttrekkers van twaalf politieke partijen1 vijf prangende vragen. In aflevering drie hun antwoorden op de vraag: Wat zouden de topprioriteiten moeten zijn voor de komende Europese Commissie?

GroenLinks-PvdA: Bas Eickhout

Er is een antidemocratische en antirechtstatelijke tendens in de EU gaande, waar de Europese Commissie echt te zwak tegen optreedt

Er is een antidemocratische en antirechtstatelijke tendens in de EU gaande, waar de Europese Commissie echt te zwak tegen optreedt. Ik verwacht de komende periode van de Commissie dat zij hier veel sterker op gaat toezien en eindelijk écht gaat handhaven.

Verder moet er een écht Europees gecoördineerde groene industriepolitiek komen. Als we dit niet Europees aanpakken, vindt de duurzame maakindustrie van de toekomst plaats in landen als de VS of China.

Ook moet de Commissie gaan werken aan het sociale aspect van de Green Deal. Een vervolg op de groene plannen van Europa moet ook echt hand in hand gaan met beleid dat ervoor zorgt dat mensen met de kleinste portemonnee het meest gaan profiteren van de groene transitie.

VVD: Malik Azmani

De EU moet steviger inzetten om strategisch autonomer te worden en onze defensie-industrie een forse impuls te geven

De volgende Europese Commissie zou (internationale) veiligheid, extern migratiebeleid en concurrentievermogen voorop moeten zetten. De EU moet steviger inzetten om strategisch autonomer te worden en onze defensie-industrie een forse impuls te geven. De huidige Commissie had op papier wel de ambitie om een geopolitieke Commissie te zijn, maar daar hebben we in de praktijk nog te weinig van gezien.

Bovendien moeten we, na het Europese Migratiepact, nu onverhoopt doorzetten met migratiedeals met derde landen om de migratiestroom naar de EU en Nederland sterk omlaag te brengen.

Tot slot heeft de huidige Commissie te weinig oog gehad voor ons concurrentievermogen; veel bedrijven verlaten de EU momenteel vanwege de hoge lasten en regeldruk. Dit leidt tot een verlies van banen en innovatiekracht en maakt ons afhankelijker. Daarom moet de volgende Commissie beknottende wet- en regelgeving schrappen. Door de interne markt te voltooien wordt het voor ondernemers makkelijker om binnen de EU te ondernemen.

D66: Gerben-Jan Gerbrandy

Eén van de belangrijkste aspecten wordt het benutten van het instrumentarium van de Unie, zoals het gemeenschappelijke handelsbeleid, om de positie van de EU te versterken

De Europese Commissie moet, gelet op de huidige geopolitiek turbulente tijden, een paar zaken hoog op de agenda plaatsen. Eén van de belangrijkste aspecten wordt uiteraard het benutten van het instrumentarium van de Unie, zoals het gemeenschappelijke handelsbeleid, om de positie van de EU te versterken. Een ander instrument hiervoor is het uitbreidingsbeleid, en de nodige hervormingen hierin, om de geopolitieke invloed van de EU kracht bij te zetten.

Daarnaast moet de Commissie de EU-cyberdoctrine herzien en actualiseren, aangezien die zich met name toespitst op Rusland en de steeds groter wordende dreiging vanuit China grotendeels buiten beschouwing laat.

Tegelijkertijd blijft bijvoorbeeld de energieveiligheid een belangrijk punt tegen het licht van de geopolitieke uitdagingen. De Commissie moet ervoor zorgen dat deze energy security betaalbaar, veilig en duurzaam is. Om deze drie dimensies van het energiebeleid met elkaar te verzoenen is zowel gedegen beleid als een sterk netwerk van mondiale energiepartnerschappen nodig.

Volt: Reinier van Lanschot

Rusland moet verslagen worden. Dat vereist een Europese strategie om de oorlog te winnen

De Green Deal kan niet ontsporen. Een groene toekomst is in het belang van ons allemaal en zorgt voor goedkopere, gezondere en gelukkigere levens. We moeten tegen 2040 klimaatneutraal zijn. Dit moet hand in hand gaan met ambitieuze stappen richting een meer geïntegreerde interne markt. Alleen zo wordt de groene- en digitale transitie betaalbaar en sociaal.

Een humaan en effectief asiel- en migratiebeleid, met een Europese spreidingswet, is niet alleen moreel; het is ook de enige manier om de lasten solidair te verdelen en onze kenniseconomie gezond te houden met goed geïntegreerde arbeidskrachten.

Maar al deze ambities worden pas werkelijkheid als de vrede op ons continent terugkeert. Rusland moet verslagen worden. Dat vereist een Europese strategie om de oorlog te winnen: luchtafweer en langeafstandswapens, meer – en effectievere – sancties tegen Rusland, het inzetten van 300 miljard euro aan bevroren Russische tegoeden en EU-lidmaatschap voor Oekraïne tegen 2030.

CDA: Tom Berendsen

Op het gebied van defensie willen we snel een Europese veiligheidsraad die de samenwerking en coördinatie op het gebied van Europese veiligheid gaat versterken

We moeten onszelf kunnen verdedigen, onszelf van energie kunnen voorzien, grip krijgen op migratie én zelf produceren wat we nodig hebben voor de economie van de toekomst. Op een duurzame en schone manier.

Op het gebied van defensie willen we snel een Europese veiligheidsraad (met onder andere de Britten en de Noren) die de samenwerking en coördinatie op het gebied van Europese veiligheid gaat versterken. We willen snel een Eurocommissaris Defensie die de integratie coördineert van de Europese defensie-industrie en het veiligheidsbeleid. Ook ontwikkelt deze commissaris nieuw beleid, bijvoorbeeld over vitale infrastructuur en nieuwe militaire toepassingen voor de EU.

We investeren samen met prioriteit in grensoverschrijdende energie-infrastructuur en schone technologieën om te verduurzamen en minder afhankelijk te worden. We leggen strategische voorraden aardgas en kritieke grondstoffen aan. We zorgen voor meer mijnbouw in de EU, en gebruiken tegelijk minder grondstoffen door recyclen, innovatie en simpelweg zuiniger omgaan met energie en grondstoffen.

BBB: Sander Smit

Het verbeteren van het verwaarloosde vestigingsklimaat is de topprioriteit voor de komende jaren

Het verbeteren van het verwaarloosde vestigingsklimaat is de topprioriteit voor de komende jaren. Bedrijven trekken weg en investeringen in R&D en het besteedbaar inkomen van Europeanen blijven al jaren achter bij de Verenigde Staten. Dit gaat over energieprijzen, regeldruk, beschikbaarheid van (investerings)kapitaal en toegang tot de wereldmarkt via handelsverdragen. Op al deze punten heeft de Europese Unie niet geleverd of verkeerde prioriteiten gesteld.

Ook wil BBB af van overambitieuze klimaat(tussen)doelstellingen. BBB wil betaalbare energievoorziening borgen, van Green Deal naar Real Deal.

BBB pleit voor een aparte Eurocommissaris Concurrentiepositie & MKB om regeldruk te verminderen en barrières te slechten. Een voltooiing van de interne markt en kapitaalmarktunie bieden Nederland kansen. Zonder eigen staalproductie en innovatie geen defensie-industrie. Zonder voedselzekerheid en -productie door familiebedrijven in de eigen omgeving geen interne stabiliteit en geopolitieke weerbaarheid.

SGP: Bert-Jan Ruissen

Het is de hoogste tijd dat er toekomstperspectief komt voor boeren, tuinders en vissers

Het is de hoogste tijd dat er toekomstperspectief komt voor boeren, tuinders en vissers. Zij zijn onmisbaar voor de voedselzekerheid in Nederland, Europa en de rest van de wereld. Elke dag komen er wereldwijd meer dan 200.000 mensen bij en al deze monden moeten gevoed worden, waarbij goed rentmeesterschap het uitgangspunt is.

Om minder broeikasgassen uit te stoten zullen we ons energiesysteem moeten veranderen en het gebruik van fossiele brandstoffen moeten reduceren. Om CO2-uitstoot te verminderen wil de SGP dat de focus komt te liggen op energiebesparing, diversifiëring van duurzame energiebronnen en het EU-emissiehandelssysteem. De betrouwbaarheid van ons energiesysteem mag hierbij niet in gevaar komen.

Verder wil de SGP dat de overheid de regeldruk terugschroeft en niet op de stoel van de ondernemer gaat zitten. Er moet gestuurd worden op het doel, zonder top-down-voorschriften over de manier waarop die doelen bereikt moeten worden. De SGP pleit voor ruimte voor ondernemerschap!

NSC: Dirk Gotink

NSC gaat de Europese Commissie controleren op twee topprioriteiten: goed bestuur en bestaanszekerheid

NSC gaat de Europese Commissie controleren op twee topprioriteiten: goed bestuur en bestaanszekerheid. Dat betekent dat wij ons willen inzetten dat landen die de rechtsstaat ondermijnen, geen geld van de EU mogen ontvangen. Ook wil NSC zich inzetten voor een hervorming van het Europees Parlement met meer focus op de kerntaken en meer transparantie.

Qua bestaanszekerheid wil NSC meer focus zien op de sociale gevolgen van diverse transities die in de Europese Unie aan de gang zijn, zoals de energietransitie en de digitale transitie. Je kunt tenslotte niet groen doen als je rood staat.

SP: Gerrie Elfrink

Een Europa dat werkt voor iedereen, met speciale aandacht voor sociale rechtvaardigheid

De topprioriteiten zouden moeten zijn: het verkleinen van sociale en economische ongelijkheid. Het aanpakken van grensoverschrijdende corruptie en belastingontwijking. Het fors terugdringen van de invloed van multinationals op het Europees beleid en het opkomen voor de belangen van werknemers, het midden- en kleinbedrijf en de gemeenschap. Een Europa dat werkt voor iedereen, met speciale aandacht voor sociale rechtvaardigheid.

CU: Anja Haga

Het is van cruciaal belang dat Europa vol inzet op een circulaire economie, waarin we niet meer volledig afhankelijk zijn van fossiele grondstoffen en handelspartners die niet altijd van goede wil zijn

Onze geopolitieke positie staat of valt met de hervorming van onze economie. Het is daarom van cruciaal belang dat Europa vol inzet op een circulaire economie, waarin we niet meer volledig afhankelijk zijn van fossiele grondstoffen en handelspartners die niet altijd van goede wil zijn.

Dit betekent dat we recycling en reparatie van producten nog makkelijker maken, dat we standaarden stellen voor degelijke producten en dat we Europese duurzame sectoren beschermen tegen carbon leakage2 en oneerlijke concurrentie. Zonder deze hervormingen wordt het onmogelijk om onze geopolitieke positie op de lange termijn te verstevigen, omdat we dan altijd in ongezonde mate afhankelijk zullen blijven van derde partijen voor cruciale grondstoffen en andere middelen.

Daarbij is het ook nodig dat Europa een eerlijke en gelijkwaardige partner is voor landen in het Mondiale Zuiden. Dit betekent onder meer dat Europa met bedrijven werkt aan eerlijke productieketens en dat geld voor ontwikkelingssamenwerking wordt geïnvesteerd in lokaal verdienvermogen, waarbij lokale organisaties een gelijkwaardige partner zijn.

FVD: Ralf Dekker

Het teruggeven van de soevereiniteit aan lidstaten

Het teruggeven van de soevereiniteit aan lidstaten.

JA21: Michiel Hoogeveen

We moeten grip krijgen op illegale migratie en het beschermen van onze buitengrenzen

De volgende Commissie zou drie topprioriteiten moeten hebben. Allereerst moeten we grip krijgen op illegale migratie en het beschermen van onze buitengrenzen. Het Europese Migratiepact dat onlangs werd aangenomen gaat de problemen van illegale migratie niet oplossen. Daarom wil JA21 dat we illegale migratie gaan oplossen door samen te werken met derde landen om de aanvragen van asielzoekers af te handelen en hen ook daar in alle veiligheid op te vangen. Verder moet de EU volop inzetten op grensmuren en -hekken, en een zeeblokkade.

De EU moet ten tweede competitiever worden. Dat kan enkel door minder belastingen en regels op te leggen aan bedrijven. In dit kader moet er dan ook werk gemaakt worden van het afschaffen van wetten die een te grote last leggen op bedrijven en consumenten, zoals Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD) en de Green Deal.

Ten derde moet de EU meer handelsverdragen sluiten. De huidige Europese Commissie heeft slechts één handelsverdrag onderhandeld (met Nieuw-Zeeland). Dat komt omdat de EU vrijhandelsverdragen steeds vaker misbruikt om niet-handelsvoorwaarden, zoals het klimaatbeleid, aan andere landen op te dringen. Handelsverdragen moeten in de kern gaan over het wegnemen van handelsbarrières. Dat zorgt voor meer welvaart, banen, verkrijgbare producten en toegang tot grondstoffen. Dat is in het belang van Nederland, de EU en onze handelspartners. Bovendien versterkt het de geopolitieke invloed van Nederland als onze ondernemers makkelijker voet aan de grond krijgen in nieuwe markten.

• 1De Clingendael Spectator heeft de lijsttrekkers van veertien politieke partijen benaderd, gebaseerd op de recente peilingen van IPSOS I&O. Twaalf lijsttrekkers hebben gereageerd: Bas Eickhout (GroenLinks-PvdA), Malik Azmani (VVD), Gerben-Jan Gerbrandy (D66), Reinier van Lanschot (Volt), Tom Berendsen (CDA), Sander Smit (BBB), Bert-Jan Ruissen (SGP), Dirk Gotink (NSC), Gerrie Elfrink (SP), Anja Haga (CU), Ralf Dekker (FVD) en Michiel Hoogeveen (JA21).
• 2De situatie waarbij bedrijven hun productie, vanwege de kosten van CO2-uitstoot, naar landen verplaatsen waar de kosten voor CO2-uitstoot lager zijn.