Nieuw Verschenen: boeken over draken, dictators en Trump

Historicus Joris Kreutzer bespreekt de meest opvallende, interessante, nieuw verschenen boeken op het gebied van de Internationale Betrekkingen. Met deze keer boeken over het defensiebeleid van China, dictators in Centraal Azië en de allure van president Trump.

Marcus B. Liegl
China’s Use of Military Force in Foreign Affairs: The Dragon Strikes
Abingdon, UK: Routledge, maart 2017; 254 p.; € 104,=; ISBN: 978-1-1386-9383-8

De toekomst van Azië wordt voor een groot deel bepaald door het antwoord op de vraag hoe China zich militair opstelt in huidige en toekomstige conflicten. De Duitse onderzoeker Marcus Liegl beschrijft de militaire geschiedenis van China en komt vandaaruit tot een visie op de toekomst. Hij analyseert in dit boek verschillende situaties in het verleden waarin China besloot tot inzet van militaire middelen besloot. Aan bod komen onder meer het Chinese ingrijpen in de Korea-oorlog, de oorlog tussen China en India, Chinese grensconflicten met de Sovjetunie en de Chinees-Vietnamese oorlog.

Liegl stelt dat China niet uit veiligheidsoverwegingen of op materiële gronden, zoals het waarborgen van grondstoffen of territorium, tot militair ingrijpen besloot, maar dat het bij de inzet van zijn leger in conflicten ging om zijn internationale status. Met de militaire inzet kon China macht en daarmee invloed uitoefenen op het wereldtoneel. Vandaag de dag is deze behoefte aan status nog steeds de doorslaggevende reden voor China om al dan niet zijn krijgsmacht in te zetten. China’s eigen beoordeling van zijn positie in de internationale verhoudingen, zijn internationale status, is van essentieel belang om een goede analyse te kunnen maken van de relatie van China met zijn buurlanden.

De voormalige Sovjet-republieken Kazachstan, Kirgizië en Tajikistan worden vaak getypeerd als zwak, corrupt en instabiel. Door hun geïsoleerde ligging zou wat er in deze landen gebeurt ook niet relevant zijn voor de rest van de wereld. De Amerikaanse hoogleraren Alexander Cooley en John Heathershaw zijn echter van mening dat Centraal Azië niet zo geïsoleerd is als het lijkt. De landen in deze regio spelen een steeds belangrijkere rol in een globaliserende wereld. En op het gebied van economie, politiek en veiligheid ontplooien deze landen ook buiten de regio steeds meer activiteiten.

Op basis van langdurig onderzoek en jarenlange ervaring in de regio analyseren Cooley en Heathershaw hoe netwerken van ondernemingen, bankrekeningen, tussenpersonen en westerse advocaten deze zogenaamd geïsoleerde regio met de machtscentra van de wereld verbinden. Het blijkt dat het Westen hierin bepaald geen schone handen heeft. Zo stellen de auteurs dat via deze netwerken het Westen nauw betrokken is bij het witwassen van enorme geldstromen, bij corruptie, bij het lobbyen door autocratische regimes in het Westen en bij het omzeilen van de wet in de regio zelf. Door een combinatie van gebrek aan aandacht voor de regio vanuit het Westen en de geringe ruchtbaarheid die de Centraal-Aziatische regimes zelf over hun activiteiten geven, is er heel weinig zicht op de invloed van deze regio op de rest van de wereld.

In de Verenigde Staten en de rest van de wereld proberen mensen te begrijpen waarom zoveel Amerikanen zich door Donald Trump aangesproken voelen. Trump, door velen omschreven als grof, lomp, racistisch, onwetend en vrouwonvriendelijk, wist geheel onverwacht eerst de presidentiële nominatie voor de Republikeinse partij te veroveren en daarna zelfs het Witte Huis te bereiken. Zijn verkiezing tot president van de Verenigde Staten weersprak veel politieke wetten en wijsheden, zoals ‘de kandidaat met het meeste geld wint altijd’ of ‘om te kunnen winnen heeft de kandidaat een brede kennis en ervaring van politiek en bestuur nodigt’.

Wat is de plaats van Trump en zijn politiek binnen het Amerika van de eenentwintigste eeuw? Diverse deskundigen op het gebied van psychologie en politicologie proberen in dit boek de vraag te beantwoorden waarom miljoenen Amerikanen een man volgen die ver buiten alle gangbare politieke normen opereert. Een belangrijke conclusie is : rationele overwegingen spelen maar een zeer beperkte rol in politieke keuzes, vooral (maar niet uitsluitend) onder burgers van een bepaalde sociaaleconomische achtergrond.

Ook stellen de experts in dit boek dat juist de kwaliteiten die door Trumps tegenstanders als diskwalificaties worden beschouwd, door zijn voorstanders vaak als pluspunten worden ervaren. Zijn lompheid en grof taalgebruik worden gezien als eerlijkheid en directheid. In een tijd van groeiende woede richting het Amerikaanse politieke establishment is het feit dat Trump geen politicus is en geen enkele bestuurlijke ervaring heeft, voor zijn voorstanders alleen maar een pluspunt.