Back to archive
Author(s):
Challenging world views by our team of spectators

De noodzaak van een visie voor de krijgsmacht

11 Oct 2017 - 10:00

De berichten over onze krijgsmacht zijn ontluisterend. Een aantal voorbeelden: tekorten aan munitie en reserve­onderdelen; onvoldoende investeringen; aantal oefendagen verminderd; veel voertuigen niet inzetbaar; achterstallig onderhoud; duizenden vacatures; dodelijke ongelukken, etc. Dieptepunt was het rapport van de Algemene Rekenkamer, waarin deze constateerde dat de operationele inzetbaarheid met 59 procent onvoldoende is. De belangrijkste verklaring daarvoor zijn de aanhoudende bezuinigingen.

Gelukkig lijkt nu eindelijk het tij te keren. Het besef is ontstaan dat de veiligheidssituatie verslechterd is en ook ons land zijn redelijke bijdrage op veiligheidsgebied moet leveren. Maar de opvattingen over veiligheid zijn wel verbreed!

In de ‘klassieke’ opvatting van veiligheid overheerst de militaire betekenis. In de afgelopen twee decennia is het veiligheidsbegrip echter ook verbreed naar andere gebieden. Naast de groeiende wisselwerking tussen interne en externe veiligheid speelt hierbij ook een rol het gegroeide bewustzijn dat zonder veiligheid geen sprake kan zijn van politieke, economische en sociale ontwikkeling.

Deze verbreding van het veiligheidsbegrip heeft ook de krijgsmacht niet onberoerd gelaten. Zo worden sommige militaire operaties tegenwoordig gezien als onderdeel van een veel bredere, geïntegreerde aanpak. De 3-D-benadering (defence, diplomacy, development) in Uruzgan is hier een voorbeeld van.

Gezien de verwevenheid tussen interne en externe veiligheid is beleid noodzakelijk dat berust op inzicht in de vele verbindingen tussen ‘binnen’ en ‘buiten’

Niettemin ontbreekt momenteel vooral een visie op de toekomst van de krijgsmacht. Richtinggevend hiervoor kan zijn het op 10 mei jl. gepresenteerde rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR), getiteld ‘Veiligheid in een wereld van verbindingen – Een strategische visie op het defensiebeleid’'. Dit rapport ademt een verfrissende sfeer van vernieuwing en verandering.

Zo bestaan er in Den Haag nog twee aparte veiligheidsstrategieën, resp. de Strategie Nationale Veiligheid (binnenland) en de Internationale Veiligheidsstrategie (buitenland). Gezien de verwevenheid tussen interne en externe veiligheid is beleid noodzakelijk dat berust op inzicht in de vele verbindingen tussen ‘binnen’ en ‘buiten’. Terecht bepleit de WRR dan ook deze twee veiligheidsstrategieën samen te voegen. Hiermee verbonden beveelt de WRR een Algemene Raad voor de Veiligheid (ARV) aan, die de nieuwe geïntegreerde strategie vorm geeft en die ondersteund wordt door een op te richten Planbureau voor de Veiligheid.

Een andere belangrijke zaak die het WRR-rapport aankaart, is de noodzaak extra geld voor defensie uit te trekken. Maar dit geldt volgens het rapport tevens voor het tot het veiligheidsbeleid behorende buitenlands beleid en ontwikkelingssamenwerking.

WRR-lid en oud-minister Hirsch Ballin merkte bij de presentatie van het rapport terecht op, dat iedere visie ontbreekt over hoe extra geld zou moeten worden ingezet. “Maak geen bestedingsplan bij het geld, maar leg het geld bij de visie,” aldus Hirsch Ballin. De aanwezige, toenmalig minister van Defensie, Hennis, trok zich deze kritiek aan. “We hebben veel te lang een verhaal gezocht bij de beschikbare middelen, terwijl de vraag was: zijn we voorbereid op de uitdagingen die voor ons liggen?”

Premier Rutte beloofde bij het in ontvangst nemen van het WRR-rapport, dit in ieder geval naar de onderhandelingstafel mee te nemen. Hoewel een causaal verband niet bekend is, meldt het zojuist gesloten Regeerakkoord een samenvoeging van de Strategie Nationale Veiligheid en de Internationale Veiligheidsstrategie; verhoging van het budget voor Ontwikkelingssamenwerking; en uitbreiding van het aantal ambassades.

Het Regeerakkoord trekt tevens oplopend per jaar 1,5 miljard euro meer geld voor defensie uit. Dit geld zal allereerst grotendeels besteed worden aan het herstel van onze krijgsmacht. Dit is echter slechts een eerste stap. Maar de volgende financiële stappen moeten passen binnen een noodzakelijke nog te ontwikkelen visie op de toekomst van de krijgsmacht!

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

In deze Clingendael Alert duiden vijf Clingendael experts het nieuwe beleid op het gebied van Europa, Migratie, Veiligheid en Defensie, en Klimaat.

Authors

Kees Homan
Veiligheidsdeskundige en Generaal-Majoor der Mariniers, b.d.