EU moet China oproepen de "heropvoedingskampen" te sluiten

De man tegenover me heeft vastgezeten in een interneringskamp. Op een rustige, bijna zakelijke toon vertelt hij hoe hij werd vastgebonden op een rek, hoe ze hem sloegen met stokken van ijzer, met hout, met een zweep, hoe ze spelden onder zijn nagels duwden, en dat hij daarna met duizenden anderen maandenlang werd opgesloten in een kamp. Daar werd hij onderworpen aan een sadistische vorm van hersenspoeling, met verplichte lofzangen op Xi Jinping en straffen als naakt op het ijs of juist urenlang in de hete zomerzon staan. Eenzame opsluiting. Dat soort dingen.

Hij komt uit Xinjiang, uit de regio die China volledige onder controle wil krijgen vanwege haar strategische ligging voor het Road and Belt Initiative. De bewijzen1  stapelen zich op. De Chinese autoriteiten houden volgens deze bewijzen minstens een miljoen mensen op zo’n honderd plekken2  in willekeurige detentie, waarbij de omstandigheden bepaald niet die van een ‘kostschool’ of een ‘opleidingsinstituut’ zijn zoals de regering ons wil doen geloven. Ook zijn er bewijzen dat zij de aanval op de zichtbare aanwezigheid en de cultuur van etnische minderheden hebben opgevoerd. Het dragen van een ‘abnormale baard’ of een hoofddoek kon al aanleiding zijn voor opsluiting in een heropvoedingskamp, maar nu zijn in Urumqi ook al hele Oeigoerse buurten met hun kleurige markten, winkels, typische kleding en muziek verdwenen3 .

De Chinese regering zegt terreur en extremisme in Xinjiang te willen bestrijden, maar het is de oorspronkelijke, voornamelijk islamitische bevolking van de regio die hier geterroriseerd wordt. Xinjiang is voor etnische minderheden een open gevangenis geworden, waar zij zelfs na hun vrijlating op de voet gevolgd worden dankzij high-tech surveillance. Bedrijven als Huawei 4  doen goede zaken met de verkoop van deze ‘Smart City Solution’ technologie, niet alleen in Xinjiang, maar ook daarbuiten.

De EU-China Top op 9 april is hét moment waarop Europese regeringsleiders hun afschuw kunnen uitspreken over de grootschalige mensenrechtenschendingen in Xinjiang

Voormalig gedetineerden en hun familieleden durven steeds vaker naar buiten te treden met verhalen5  als die van de man tegenover mij, ondanks de risico’s voor ouders, kinderen en vrienden in China. Die kunnen namelijk alleen al vanwege hun contacten of een verblijf in het buitenland vastgezet worden. Zij leven in tergende onzekerheid over het lot van familieleden die simpelweg verdwenen, en voor wie zij niets kunnen doen omdat er geen rechter is die tegen de willekeurige opsluiting kan optreden. Zij vragen de steun van de internationale gemeenschap.

De EU-China Top op 9 april is hét moment waarop Europese regeringsleiders hun afschuw kunnen uitspreken over de grootschalige mensenrechtenschendingen in Xinjiang. Zij kunnen China oproepen6  de kampen te sluiten en de politieke gevangenen vrij te laten. Ze kunnen minimaal oproepen om een onafhankelijk team van experts toe te laten om zonder restricties onderzoek naar de kampen te doen. Nederlandse ministeries zouden bij hun worsteling met China7  moeten bedenken dat hier uiteindelijk grotere belangen op het spel staan dan enkel economische, en dat mensenrechten niet voor niets een pijler van het Nederlandse buitenlandbeleid zijn.

• 1‘UN says it has credible reports that China holds million Uighurs in secret camps’ Reuters,10 augustus 2018.
• 2John Sudworth, ‘China’s hidden camps’, BBC news
• 3John Chin & Clément Burge, ‘After mass detentions, China razes muslim communities to build a loyal city’, Wall Street Journal, 20 maart 2019
• 4‘Xinjiang claims 13000 terrorist arrests justify high tech population control’, forbes
• 5‘Up to one million detained in China’s mass ‘re-education’drive’, Amnesty International
• 6Joint Statement calling for Xinjiang Resolution at the United Nations Human Right Council, Februari 2019.
• 7‘Kabinet worstelt met vraagstuk ‘hoe om te gaan met China?’ NOS, 5 april 2019