Terug naar archief
Author(s):
De wereld door de ogen van ons team van spectators

Hoop voor 2023: autocraten kunnen ook verliezen

20 Dec 2022 - 15:46

Het is anno 2022 vrijwel onmogelijk om optimistisch te zijn als je in de glazen bol voor het jaar 2023 moet kijken. Desalniettemin zijn er toch wat zilveren randjes.

Een jaar geleden moest je je medemens zowat uitleggen wat kernwapens ook alweer zijn. Nu is dat niet meer nodig, want de Russen hebben er sinds eind februari al zo’n twintig keer mee gedreigd, en het NOS Journaal heeft al een oude schuilplaats uit de Koude Oorlog laten zien. Over oorlog gesproken: die was ook ondenkbaar, maar nu praten we over ‘de geopolitieke vakantie’ van Europa en hogere defensie-uitgaven alsof veiligheid ineens weer een begerenswaardig product is waarvoor je moet betalen. En misschien dat we ons ook iets drukker maken om wapenbeheersing, een proces dat langzaamaan vergeten was en veel goeds heeft gebracht.

Dus meevaller nummer één van het afgelopen jaar is de zogenaamde situational awareness die Vladimir Poetin ons gratis en voor niks heeft gegeven. Militaire analisten hebben immers voor alles een duur Engels woord.

Als ik me niet vergis zijn ‘milieu’ en ‘zuinig’ geen vieze woorden meer

Laten we vervolgens ook het milieu en de energiepolitiek er maar eens bij nemen. Klimaatbeheersing is een illusie; elke zoektocht naar optimisme is inmiddels gelogenstraft. We vergeten even dat de idiote oorlog in Oekraïne zelf ook een enorme bron van uitstoot is, maar we zien toch ook dat het gas- en elektriciteitsverbruik in de meest vervuilende landen flink gedaald is. Kerncentrales zijn niet langer taboe, we doen wat minder lampen aan en draaien meer ledverlichting in, en als ik me niet vergis zijn ‘milieu’ en ‘zuinig’ geen vieze woorden meer. Het woordenboek is uitgebreid met neologismen als ‘energiearmoede’ en ‘vliegschaamte’.

Industriepolitiek was de afgelopen dertig jaar ook taboe, maar China en Rusland hebben er moeiteloos voor gezorgd dat we sommige producten (die dat vroeger niet waren, want ‘made in China’ was goedkoop en heilig) ‘strategisch’ zijn gaan noemen. De verworvenheden van het marktdenken zijn politiek ineens bespreekbaar geworden. Iedereen is het er opeens over eens: grensoverschrijdende supply chains zijn naïef.

Een onverwacht cadeau waren wat mij betreft de nederlagen die trumpisten leden bij de Amerikaanse midterm-verkiezingen in november. Al heeft de oud-president zich daarna nog wel kandidaat gesteld voor de presidentsverkiezingen van 2024.

Het houdt niet echt over, maar mijn hart ging ook sneller kloppen van het verlies van Jaïr Bolsonaro in Brazilië (ook goed voor de Amazone) en het debacle van figuren als Matteo Salvini, Boris Johnson en zijn opvolgster Liz Truss. Daar staat echter uiteraard een donkere toekomst voor Italië (Georgia Meloni) en Zweden (Magdalena Anderson) tegenover.

Blij word ik weer van Sanna Marin (Finland) of Jacinda Ardern (Nieuw Zeeland). En zo weet ik nog wel een paar voorbeelden. De vrees van twee jaar geleden – dat de hele wereld rechtsaf zou slaan – blijkt niet waar. Dat is toch wel een meevallertje.

We hebben minder begrip voor het gechicaneer van bondgenoten als Recep Tayyip Erdoğan, die fatsoenlijke would be-lidstaten als Zweden en Finland genadebrood laat eten en zijn vingers aan de migratieknop naar Europa heeft. Misschien wordt hij vrijgespeeld voor die rol, want uitgerekend hij kan Vladimir Poetin bellen en een boodschap overbrengen die een eind aan die oorlog in Oekraïne maakt.

Maar verder stemt het me optimistisch dat rechtsstaten hun geduld met de Turkse president verliezen. En dat geldt ook, mutatis mutandis, voor de moedige protesten in Teheran, Sjanghai en Kaboel. Optimisme-2023: autocraten kunnen ook verliezen, protesteren helpt.

Auteurs

Ko Colijn
Senior Research Fellow Clingendael