Terug naar archief
Author(s):
De wereld door de ogen van ons team van spectators

VN-rapporteur Melzer beschadigt het imago van de VN

12 Jan 2022 - 14:23

Op de derde dag van dit nieuwe jaar haalde de VN-rapporteur voor martelingen, Nils Melzer, hard uit naar de Nederlandse politie. Verwijzend naar foto’s van het optreden van de Nederlandse politie op 14 maart 2021 waarin Nederlandse agenten geweld gebruiken tegen demonstranten, laat hij via sociale media weten dat dit “een van de meest walgelijke scenes [is] die ik heb gezien sinds George Floyd.”1

Hij voegt daaraan toe dat de betrokken politiemensen en hun leidinggevenden moeten worden gestraft en dat “DEZE BARBARIJ MOET STOPPEN”. Het gebruik van hoofdletters is de keuze van Melzer; hij wil zijn woorden klaarblijkelijk kracht bij zetten.

Het mandaat van Melzer als speciaal rapporteur bij de Verenigde Naties is duidelijk.2  Zijn taak is urgente gevallen aan te kaarten waarin mensen het risico lopen gemarteld te worden. Hij mag daarbij ook ingaan op gevallen uit het verleden. Dit is niet alleen een duidelijk, maar ook een belangrijk mandaat.

Het mandaat is afkomstig van de Mensenrechtencommissie van de VN. Je zou denken dat de lidstaten vanwege het belang van Melzers mandaat hem ook de middelen ter beschikking stellen die nodig zijn om deze omvangrijke missie waar te maken. Dat is helaas niet het geval. Wellicht zitten sommige lidstaten niet te wachten op de al te adequate en harde kritiek.

Ondanks het belang van het mandaat en het werk van deze VN-rapporteur is er weinig dat hij ter verdediging voor zijn ongenuanceerde oproep via Twitter kan aanvoeren

Melzer heeft naar eigen zeggen slechts twee medewerkers. In een interview geeft hij dan ook aan dat hij slechts een fractie van de meldingen die hij ontvangt kan behandelen.3  Hij spreekt over één op de tien. Desgevraagd zegt hij zich daarom te beperken tot die gevallen waarin er nog iets voorkomen kan worden. Een heldere en begrijpelijke keuze.

Inmiddels hebben Nederlandse politiebonden een klacht tegen Melzer ingediend bij de VN in reactie op zijn oproep dat “deze barbarij moet stoppen”.4  Ook heeft de non-gouvernementele organisatie UN Watch zijn aftreden geëist.5

Ondanks het belang van het mandaat en het werk van deze VN-rapporteur is er weinig dat hij ter verdediging voor zijn ongenuanceerde oproep via Twitter kan aanvoeren. Het lijkt erop dat hij uit de heup heeft geschoten en daarmee niet alleen zijn doel heeft gemist maar ook zijn missie en de positie van de VN beschadigt.

Met zijn lange en indrukwekkende loopbaan (...) en zijn enorme kennis van zaken had hij beter moeten weten en zorgvuldiger moeten handelen

Volgens zijn mandaat moet de rapporteur contact opnemen met het ministerie van Buitenlandse Zaken van het betrokken land om de grond van een klacht te onderzoeken. Dat heeft Melzer niet gedaan. Hij heeft achteraf laten weten dat alsnog te zullen gaan doen.

Zijn vergelijking met het incident waarbij George Floyd om het leven kwam is pijnlijk. Er zijn in Nederland geen mensen om het leven gebracht en er is geen sprake van structureel geweld tegen een bepaalde groep in de samenleving die de vergelijking kan doorstaan met de Verenigde Staten. De dood van George Floyd heeft – terecht – een structureel probleem in de Amerikaanse samenleving aan de oppervlakte gebracht. De situatie en dit incident in Nederland daarmee vergelijken is grotesk.

Melzer heeft zich bovendien niet aan zijn eigen selectiecriteria gehouden. Er viel niet veel te voorkomen aan de gebeurtenissen van bijna een jaar oud. En wellicht zijn grootste manco is zijn kennelijke gebrek aan feitenkennis. Zijn oproep om de betrokkenen te vervolgen is mosterd na de maaltijd. Op het moment van de tweet was die vervolging al een feit.

Het laat zich moeilijk raden waarom een doorgewinterde jurist als Nils Melzer zich zo heeft vergaloppeerd. Met zijn lange en indrukwekkende loopbaan bij het Internationaal Comité van het Rode Kruis (ICRC) en zijn enorme kennis van zaken had hij beter moeten weten en zorgvuldiger moeten handelen.6

Hoe belangrijk het ook is om politiegeweld aan de kaak te stellen en hoe belangrijk de post van Melzer daarom ook is, in het licht van beperkte middelen en de noodzaak om prioriteiten te stellen is er bij dit incident geen reden om zo hoog van de toren te blazen.

Zo zijn er belangrijke en grootschalige schendingen van mensenrechten aan de orde in bijvoorbeeld Soedan, Kazachstan en Afghanistan. Melzer geeft echter voorrang aan een incident dat achter ons ligt, door justitie wordt behandeld en waarover hij de feiten niet kent.

Hij heeft het imago van de VN beschadigd met zijn onbezonnen actie. Hij zou de eer aan zichzelf moeten houden voordat de VN het onvermijdelijke doet en gevolg geeft aan de oproep van UN Watch.

Auteurs

Peter Knoope
Senior Associate Fellow bij Instituut Clingendael