Invasiemythe Venezuela is een rookgordijn

De Nederlandse regering moet niet meewerken aan “de voorbereiding van militaire acties tegen Venezuela”. Deze week wordt een motie van die strekking in stemming gebracht in de Tweede Kamer. Zorgen over een Amerikaanse invasie bestaan vooral in Curaçao, waar momenteel Amerikaanse humanitaire hulp voor Venezuela wordt opgeslagen. Minister Stef Blok ontraadde de motie vanwege zijn “speculatieve karakter”. De minister heeft daarmee een punt. Het invasieverhaal leidt de aandacht af van het werkelijke probleem: het humanitaire drama.

De fixatie op een Amerikaanse militaire interventie wordt van veel kanten gevoed. In de eerste plaats door Donald Trump, die regelmatig even laat weten dat “alle opties op tafel liggen” om president Nicolás Maduro weg te krijgen. Zijn veiligheidsadviseur John Bolton verspreidde geruchten over 5.000 extra troepen naar buurland Colombia. Het was helemaal in lijn met de benoeming van speciale vertegenwoordiger voor Venezuela Elliott Abrams, een havik die in zijn gloriedagen tijdens de Koude Oorlog heeft bewezen geen middel te schuwen in zijn strijd tegen het “rode gevaar”.

Mensenrechten mogen kennelijk gewoon worden geschonden als iemand erbij zegt een socialist te zijn

Ook president Nicolas Maduro voedt de invasiemythe met filmpjes van schietende reservisten en de aankomst van Russische vliegtuigen met militair personeel. Zijn alarmistische propaganda wordt kritiekloos gekopieerd door westerse linkse activisten en politici van het slag dat ook Castro altijd een toffe peer vond, en die onder de kreet “Hands off Venezuela” in een nostalgische Che-Guevarastand schoten zodra de Amerikanen hun steun uitspraken voor Juan Guaidó, de oppositieleider die zich in januari uitriep tot interim-president. Het Imperium zou met een actie á la Irak het Venezolaanse socialisme willen wegbombarderen om de Venezolaanse olie te kunnen wegroven; Koude Oorlogslogica zonder enige notie van de recente geschiedenis van Latijns-Amerika, en met ongelofelijke minachting voor miljoenen hongerende Venezolanen. Mensenrechten mogen kennelijk gewoon worden geschonden als iemand erbij zegt een socialist te zijn.

De Amerikanen hebben natuurlijk een twijfelachtig curriculum in Latijns-Amerika. Steun aan militaire staatsgrepen, training van militaire junta’s, financieren van contrarevolutionaire legers, regelrechte invasies; geopolitieke belangen waren steevast belangrijker dan democratie of respect voor mensenrechten. En zeker, het is ook nu wel duidelijk dat de bemoeienis met Venezuela weinig van doen heeft met warme gevoelens voor de onderdrukte Venezolanen. En ook nu wil de VS regime change, maar daar houdt de gelijkenis op.

De olie speelt hier hooguit een bijrolletje. De Amerikanen kunnen ook nu alle olie van Venezuela kopen die ze willen – en deden dat tot voor kort trouwens ook. In plaats van te schelden, zou Maduro het Witte Huis bloemen moeten sturen voor het financieren van de revolutie, door 20 jaar lang de grootste oliekoper te zijn. En met de strijd tegen het socialisme heeft de Amerikaanse bemoeienis ook niet veel te maken. De revolutie noemt zichzelf al sinds 2005 “socialistisch”, dus die afstraffing zou dan rijkelijk laat komen. Ook het zogenaamde “socialistische” in Nicaragua wordt genegeerd.

Geopolitieke rivalen zoals Rusland, China en Iran gebruiken Venezuela als springplank naar de regio

De Amerikaanse steun voor Guaidó heeft andere redenen. Geopolitieke rivalen zoals Rusland, China en Iran gebruiken Venezuela als springplank naar de regio. Venezuela is de thuisbasis geworden voor Colombiaanse guerrillagroepen, één van de belangrijkste doorvoerlanden voor drugs en, last but not least, de bron van miljoenen vluchtelingen waarmee de hele regio wordt opgezadeld. Kort gezegd, Maduro is een gevaar geworden voor de stabiliteit van het westelijk halfrond.

De rechtse vleugel van de Venezolaanse oppositie ziet de marines maar al te graag verschijnen aan de Venezolaanse kust. En wie de aanhang van Guaidó binnen en buiten Venezuela spreekt, moet concluderen dat de steun voor een Amerikaanse invasie breed is – verbijsterend, maar ook tekenend voor de wanhoop. Toch is de kans dat hij er komt – gelukkig – heel klein. De dynamiek in Latijns-Amerika is veranderd. De rechtse politieke conjunctuur heeft een anti-Maduro coalitie mogelijk gemaakt, maar die heeft de militaire optie resoluut afgewezen. En voor wie nog mocht twijfelen; ook Elliott Abrams liet begin april weten dat er op dit moment geen “militaire reactie” komt.

De focus van de Nederlandse politiek op een non-issue leidt de aandacht af van het werkelijke probleem

De focus van de Nederlandse politiek op een non-issue leidt de aandacht af van het werkelijke probleem: een humanitaire ramp van – voor Latijns-Amerika – ongekende proporties, veroorzaakt door een groepje gewetenloze en incapabele leiders die liever het volk zien creperen dan dat ze eerlijke verkiezingen organiseren. Beter zou het zijn de minister te vragen extra geld over te maken naar onafhankelijke hulporganisaties, in plaats van pakketten USAID op te stapelen die Maduro waarschijnlijk nooit toe zal laten. Ook zou er nog eens bij de minister op aangedrongen moeten worden – het gebeurde al enkele malen – de vluchtelingencrisis op Curaçao nu eens serieus te nemen, in plaats van dit af te schuiven op de eilanden. Meegaan in de bangmakerij van Trump en Maduro helpt de Venezolanen niet verder.