Terug naar archief
De wereld door de ogen van ons team van spectators

Zoekt Trump in 2018 de confrontatie met China?

17 Jan 2018 - 15:40

Het was even schrikken voor China, toen Donald Trump eind 2016 de Amerikaanse presidentsverkiezingen won. Nog voordat hij aantrad als president, gooide hij al een eerste knuppel in het hoenderhok van de Amerikaans-Chinese betrekkingen door een telefoongesprek te voeren met Tsai Ing-wen, de president van de in Chinese ogen afvallige provincie Taiwan. Voor Beijing was dat een ongehoorde schending van het Amerikaanse één-Chinabeleid en China tekende dan ook prompt officieel bezwaar aan.

De toon was gezet en ook na zijn aantreden bleef president Trump de betrekkingen met China regelmatig flink opschudden. Hij overviel het Chinese leiderschap voortdurend met negatieve uitlatingen waarin hij bijvoorbeeld opperde dat de Verenigde Staten een handelsoorlog met China zouden winnen of dat de Amerikanen eigenhandig zouden ingrijpen als China de problemen met Noord-Korea niet zou oplossen. De Chinese regering reageerde echter veelal kalm. Zij begreep al snel dat Trumps uitlatingen vaak losse flodders zijn en bleef benadrukken dat beide landen het meeste gebaat zijn bij een stabiele en constructieve Amerikaans-Chinese relatie.

Trumps ‘America First’-policy leidde niet alleen tot irritatie en zorg, het schiep ook kansen voor China. De Amerikaanse besluiten om zich terug te trekken uit het handelsverdrag Trans-Pacific Partnership (TPP) en het klimaatakkoord van Parijs, maar ook het bredere gebrek aan richting van het Amerikaans buitenlands beleid leidden tot een machtsvacuüm, juist op het moment waarop de Chinese president Xi Jinping zich er klaar voor voelde een deel van dat vacuüm op te vullen.

Op het Wereld Economisch Forum in Davos van januari 2017 claimde president Xi vol zelfvertrouwen een rol voor China als hoeder van globalisering, stabiliteit en de strijd tegen klimaatverandering. Die claim wordt in de westerse wereld misschien weinig geloofwaardig geacht, maar het kan niet ontkend worden dat China's positie in de internationale orde het afgelopen jaar dankzij het gebrek aan Amerikaans leiderschap danig is versterkt.

Zal de balans van Trumps beleid in 2018 wederom in het voordeel van China uitvallen? Dat is nog maar de vraag. De Amerikaanse nationale veiligheidsstrategie van december 2017 windt er weinig doekjes om dat de Verenigde Staten China beschouwen als een ‘rivaal’ en een ‘strategische concurrent’ die de Amerikaanse belangen ondermijnt. Trump richt zich in zijn retoriek vooral op de economische belangen. Hij noemt de handelsrelatie met China ‘eenzijdig en zeer oneerlijk’ en is bijzonder ontstemd over het feit dat het Amerikaanse handelstekort met China sinds zijn aantreden nog weer verder is toegenomen.

De Amerikaanse overheid is al enige tijd bezig de mogelijkheden voor handelssancties tegen China te verkennen. Zo heeft Washington in 2017 onderzoeken ingesteld naar vermeende dumping van Chinese zonnepanelen en wasmachines in de VS, naar Chinese schendingen van het intellectueel eigendomsrecht en naar de gevolgen van de import van Chinees staal voor de Amerikaanse nationale veiligheid. Als dat laatste zo blijkt te zijn, kan de Amerikaanse overheid volgens de wet importbeperkingen op staal aan China opleggen.

Als Trump zich harder wenst op te stellen richting China, dan ligt het voor de hand dat hij dat doet op het terrein van de handelsbetrekkingen. Niet onbelangrijk is dat hij daarbij zal kunnen rekenen op de steun van een aanzienlijk deel van het Amerikaanse bedrijfsleven, dat steeds kritischer wordt over het zakenklimaat in China. In een recent onderzoek van de Amerikaanse Kamer van Koophandel in China zegt meer dan 60 procent van de ondervraagde Amerikaanse bedrijven er geen of weinig vertrouwen in te hebben dat China in de nabije toekomst de toegang tot zijn markt zal vergroten.

China zal de diverse scenario’s van een confrontatie met de Verenigde Staten bestudeerd hebben en een antwoord op eventuele Amerikaanse handelsmaatregelen klaar hebben. Omwille van een stabiele relatie zal Beijing wellicht bereid zijn wat kleine concessies aan Washington te doen, zodat Trump zijn achterban resultaten van zijn aanpak kan laten zien. Maar in het geval de Verenigde Staten inzetten op een handelsoorlog, zal China niet schuwen hard terug te slaan. Dit scenario ligt echter niet voor  de hand want het kent geen winnaars; en ook Trump ziet inmiddels in dat Amerika en China op veel terreinen veroordeeld zijn tot samenwerking.

Wat Trumps beleid China in 2018 ook brengt, één ding is duidelijk: President Xi is vastberaden de Chinese koers naar een welvarend en machtig China krachtig voort te zetten.

Auteurs

Ingrid d'Hooghe
Senior Research Associate Clingendael