Mensenrechten in 2020: een strijd op vele fronten
17 Dec 2019 - 12:55Het nieuwe jaar zou je natuurlijk graag met een positieve noot willen inluiden, maar bij het schrijven van deze column viel me op dat het woord 'strijd' er veel in voorkomt. Dat is niet verbazingwekkend als je bedenkt dat het verdedigen van mensenrechten steeds harder werken is geworden. Er moet zelfs gevochten worden om te behouden wat sinds de Tweede Wereldoorlog is opgebouwd.
In de strijd om invloed en macht zien veel overheden hun burgers tegenwoordig meer als stoorzender dan als degenen die ze vertegenwoordigen en dienen. Wereldwijd pakken regeringen rechten en vrijheden van burgers af en het verdedigen van mensenrechten wordt steeds gevaarlijker.
Burgers staan steeds machtelozer tegenover overheden en zullen de straat op blijven gaan om hun onvrede te uiten
Overheden voeren de intimidatiepraktijken, lastercampagnes en arrestaties van mensenrechtenverdedigers op. Ook het aantal moorden op journalisten en natuurbeschermers blijft stijgen. Kritische waarnemers worden verdacht gemaakt, gecensureerd en bedreigd. Burgers staan steeds machtelozer tegenover overheden en zullen de straat op blijven gaan om hun onvrede te uiten.
In plaats van naar de burgers te luisteren, zullen veel autoriteiten opnieuw reageren met buitensporig geweld. Zelfs organisaties als Amnesty International en Human Rights Watch worden in steeds meer landen geweerd; een stap die enkele jaren geleden nog als ongekend zou worden gezien.
Zo gaan steeds meer landen 'op slot' en verdwijnt de controle op overheden. Die komen steeds makkelijker weg met grof onrecht, corruptie en machtsmisbruik. Een effectieve respons op deze trend ontbreekt nog steeds.
Ook in Europa is er sprake van democratische erosie. Vooral in Hongarije en Polen, waar vrijheid van meningsuiting en de rechtsstaat vervallen. De grote vraag is nu of de Europese Unie in 2020 op de noodrem gaat trappen via de artikel 7-procedure.1 En of het in stand houden van de rechtsstaat een voorwaarde voor EU-financiering gaat worden. Ook is het afwachten of de Europese Volkspartij (EVP) tijdens haar voorjaarscongres de partij van de Hongaarse premier Viktor Orbán (Fidesz) weer in haar ranken gaat opnemen.
Ook de zoektocht naar de waarheid is een waar strijdtoneel geworden
De druk op de rechterlijke macht zal in beide landen in ieder geval blijven toenemen. De reactie van de EU daarop zal bepalend zijn voor onze toekomst als waardengemeenschap.
Ook de zoektocht naar de waarheid is een waar strijdtoneel geworden. Het gaat allang niet meer om de feiten, maar om beeldvorming. Veel overheden doen er alles aan om die onder controle te krijgen. Trump, Xi Jinping, Bolsonaro, Poetin en Orbán zijn exponenten van deze ontwikkeling, maar hun voorbeeld doet goed volgen.2
De gevolgen kunnen ook voor ons groot zijn: zo investeert China miljoenen in een nieuwe wereldorde voor de media waarbij journalistiek fungeert als een verlengstuk van de staat. Xi Jinping rolt wereldwijd een heel netwerk van media en tv-stations uit, traint tienduizenden buitenlandse journalisten in het vertellen van 'ideologisch correcte' berichtgeving over China, koopt advertentieruimte en aandelen in westerse mediabedrijven en exporteert internetcensuur en surveillancetechnologie.
De combinatie van deze inspanningen is een directe bedreiging voor de persvrijheid en voor het aan het licht brengen van mensenrechtenschendingen. Als we niet uitkijken, zal het Chinese narratief ook bij ons steeds meer doorklinken.
Ook in Saoedi-Arabië zal de PR-machine volgend jaar op volle kracht draaien. Als gastheer van de G20 zal kroonprins Mohammed bin Salman alles uit de kast trekken om de wereld te laten zien dat het weer business as usual is.
Om het succes van de internationale beursgang van het Saoedische oliebedrijf Aramco te vergroten, zal de regering waarschijnlijk een paar nieuwe sociale hervormingen aankondigen. Misschien wordt er zelfs een aantal mensenrechtenverdedigers vrijgelaten. Structurele hervormingen op het gebied van politieke en burgerrechten zijn echter niet te verwachten. Al helemaal niet als westerse landen het business as usual-spelletje meespelen.
De strijd voor mensenrechten zal in 2020 op diverse fronten worden opgevoerd
Ten slotte is er de strijd binnen de Verenigde Naties. China en Rusland voeren het gevecht tegen het internationale mensenrechtenbouwwerk aan, waarin landen elkaar als verdragspartijen op naleving mogen aanspreken. De verwachting is dat China in maart 2020 opnieuw de aanval tegen dit principe inzet door tijdens de 43e zitting van de Mensenrechtenraad een 'win-win'-resolutie te presenteren.
Hoewel het prachtig klinkt, probeert het land de definities en werkwijzen te veranderen door meer nadruk op 'dialoog' te leggen en minder op het afleggen van verantwoording. Het wordt spannend om te zien hoeveel landen China daarin steunen en hoe hoog andere landen zullen inzetten om dit te voorkomen.
Kortom, als bovenstaande trends doorzetten is er niet veel reden voor optimisme, en zal de strijd voor mensenrechten in 2020 op diverse fronten worden opgevoerd.
0 Reacties
Reactie toevoegen