Clingendael Spectator jaaroverzicht 2019

Een historische machtsverschuiving bij Europese verkiezingen, een steeds feller klimaatdebat, een verkillend geopolitiek klimaat, een dertigjarig jubileum van de val van de Muur, Boris Johnson die het Brexit-stokje overnam en de hernieuwde dreiging van een wapenwedloop. Het zijn slechts enkele thema’s die 2019 op wereldpolitiek vlak een zeer bewogen jaar maakten. De redactie presenteert hieronder, op thema gerangschikt, de ruim 150 Engels- en Nederlandstalige publicaties van de Clingendael Spectator 2019.

EUROPESE ZAKEN
Na de Europese verkiezingen treedt de Europese Commissie-Von der Leyen aan. Onze auteurs blikken zowel terug op de voorgaande commissie Juncker, als vooruit op de plannen van de nieuwkomer. Daarnaast stond onder meer Europese uitbreiding weer op de agenda, en kwam de vraag naar voren hoe men in Europa tegen Nederland aankijkt.

• Adriaan Nunes & Adriaan Schout – De ambities waar Juncker en von der Leyen op vastlopen
• Sven Schreurs – Nieuwe Eurocommissaris een doorbraak in de migratie-impasse? (Winnaar studentencolumn)
• Kati Piri – “Nee” voor Albanië & Noord-Macedonië is strategische blunder
• David Criekemans – Charles Michel als opvolger van Tusk: Voorzichtig balanceren
• Ko Colijn – Beter voorbereid op gestrande toeristen dan op vluchtelingen
• Gijs de Vries – Weinig empathisch, wel effectief? Onze reputatie in Brussel
• Paul Schmidt – What to expect from Austria’s election
• Pepijn Corduwener – Is Brussels optimisme over nieuwe regering Italië terecht?
• Paul Hofhuis – De Europese risico’s voor klimaatkoploper Nederland
• Bob van den Bos – Politiek theater in Brussel
• Hans Vollaard – Het doorbreken van het cordon sanitaire in het Europees Parlement
• Gijs de Vries – Wat doen ze daar eigenlijk, in Europa?
• Judith Sargentini, Nusrut Nisa Bahadur & Aleksejs Dimitrovs – Hungary’s systematic threat to the EU core values
• Hanco Jürgens & Niek Pas – Tweeluik Frankrijk-Duitsland: Europese leiders in problemen?
• Thomas von der Dunk – Separatisme in Europa: Zuid-Tirol als historisch voorbeeld
• Sophie in ’t Veld – #EP2019: Europese realpolitik in een steeds hechtere unie
• Malik Azmani – #EP2019: Europa’s buitenlandbeleid vereist nieuwe doctrine
• Derk Jan Eppink – #EP2019: ‘Europa’ terug naar de tekentafel
• Arnout Hoekstra – #EP2019: EU, superstaat of nuchter samenwerkingsverband?
• Bas Eickhout – #EP2019: Europa veranderen om Europa te versterken

Brexit

• Pieter Cleppe – Wat Brussel niet heeft begrepen van de Brexit
• Tim Oliver – 1945, 1979 and 2016: The Brexit reset of British politics
• Ivo van de Wijdeven – Het VK in de EU: Halfslachtig lid van 1973 tot 2019(?)
• Tim Oliver – ‘Brexhausted’ by the latest Shenanigans? There is good news
• Annabelle de Heus – Noord-Ierland en Brexit: De risico’s van nieuw geweld

Dossier: #EP2019: Rewind Europa? (NL)

• René Cuperus – #EP2019: Eurosceptische tsunami of loos alarm?
• Adriaan Schout – Op weg naar een volwassen Europees parlement?
• Hedwich van der Bij & Jan Marinus Wiersma – Gedeelde zorgen, uiteenlopende oplossingen voor EU-burgers
• Hendrik Vos, Ellen Vanderschueren & Jasper Praet – Brengen de spitzenkandidaten de EU dichter bij de burger?
• Pieter Cleppe – Vijf jaar commissie Juncker: The good, the bad and the ugly

Dossier (gebundelde serie): 30 jaar na de val van de Muur: de erfenis (NL)

• Sarah de Lange & Tom van der Meer – De strijd om de liberale democratie sinds 1989
• Laurien Crump – Europa en Rusland na 1989: Een Koude Oorlog zonder conclusie
• Amy Verdun – 1989-2019: De EU-uitbreidingspolitiek na de val van de muur
• Ido de Haan – De realiteit van het neoliberalisme
• Jacco Pekelder – Duitsland na 1989: Europa’s gedroomde leider is terughoudend
• Hans Heijerman & Niels Heijerman – 30 jaar na 1989: De weerbarstigheid van de Duitse hereniging
• Eleni Braat & Pepijn Corduwener – 1989: Het einde of de versnelling van de geschiedenis?

CONFLICT EN FRAGIELE STATEN
In Syrië heeft Rusland alle kaarten in handen en zit Assad stevig in het zadel. Moeten Westerse leiders met deze dictator om de tafel? Is er elders in de Arabische wereld sprake van een tweede lentegolf? In Tunesië is de situatie wellicht zorgwekkender dan gedacht. En hoe gevaarlijk is Iran in 2019? Waar in Bolivia dit jaar een leider zijn land in chaos achterlaat, blijft deze in Venezuela aan de macht. Ook blikken onze auteurs terug op de Rwandese genocide van 25 jaar geleden en worden de precaire situaties in Soedan en Oeganda geanalyseerd.

• Edwin Koopman – De aftocht van Bolivia’s belofte
• Michiel den Hond – Tijd voor een opening naar Damascus
• Felix Ndahinda – Congo’s South Kivu powder keg
• David Criekemans – Haalt Poetin inspiratie uit Adana Pact voor oplossing Syrië?
• Hugo Klijn – What to expect from a summit on the eastern Ukraine crisis?
• Peter Knoope – The situation in Tunisia is more worrisome than you think
• Carolien Roelants – Hoe gevaarlijk is Iran echt?
• Felix Ndahinda – Rwanda 25 years on: A future in the shadow of the past
• Filip Reyntjens – Rwanda 25 years on: International (non-)response to genocide
• Peter Knoope – Het honderd jaar smeulende vuur in Sri Lanka
• Kamal Al Sadiq – Vijf uitdagingen in Soedan na 30 jaar dictatuur
• Sim Tack – Europe could find itself leading the Global War on Terrorism
• Peter Knoope – Het Westerse ongeloof in de tweede Arabische lentegolf
• Gert Oostindie – De Venezolaanse gevaren voor Aruba, Bonaire en Curaçao
• Edwin Koopman – Invasiemythe Venezuela is een rookgordijn
• Edwin Koopman – Venezuela heeft weer hoop, maar wat nu?
• Kristof Titeca – Is the Ugandan government becoming its own worst enemy?
• Peter Knoope – Nederlandse VN-gezant in Jemen heeft alle steun hard nodig

Vierluik: India onder Modi 2.0 & kruitvat Kasjmir (NL)

• Susanne Kamerling – India onder Modi 2.0: Tussen Hindoe-nationalisme & erkenning
• Marjan Lucas – Kruitvat Kasjmir: Een kwestie van huiselijk geweld?
• Devi Boerema – Leven in Kasjmir: Opgroeien onder de schaduw van een geweer
• Marjan Lucas – Zouden India en Pakistan een kernoorlog voeren om Kasjmir?

China

• René Cuperus – Taiwan: Tussen China en de VS
• Kees Homan – China’s belang bij een stabiel Afghanistan
• Sanne van der Lugt – EU-China investments: The 5G political power game
• Maaike Okano-Heijmans & Carlo Trojan – Handel = huiswerk: Nederland en de EU maken balans op met China
• Nicole Sprokel – EU moet China oproepen de “heropvoedingskampen” te sluiten
• Rob de Wijk – Acht manieren waarom China de wereldorde zal veranderen

VEILIGHEID EN DEFENSIE
Er is steeds meer vraag naar Europese militaire slagkracht, maar hoe realistisch is deze ambitie? Hiernaast gaan onze auteurs in op technologische militaire ontwikkelingen en hun gevolgen voor de wereldpolitiek, en rees de vraag of Nederland nog een militaire identiteit heeft.  

• Sim Tack – Does Europe risk oversophistication of air power?
• Christ Klep – Gezocht: een Nederlandse militaire identiteit
• Daan Kayser & Alice Beck – Don’t be evil: Should the tech sector prevent killer robots?
• Dick Zandee & Kimberley Kruijver – The challenge of a shared strategic culture in Europe
• Anneleen van der Meer – The chemical weapons threat after Syria
• Kees Homan – De nieuwe Chinese marine-strategie: Zo wijd de wereld strekt
• Emma Keizer & Fynn-Niklas Franke – The Indonesian fight against terrorism after the elections
• Kees Homan – Strategisch isolement dreigt voor Polen
• Wim Zwijnenburg & Foeke Postma – Fear the Reaper: Wie geeft richting aan het drone-debat?
• Kees Homan – Japan first: Abe en het nieuwe Japanse defensiebeleid
• Kees Homan – De utopie van Europese strategische autonomie
• Dick Zandee – 70 years of NATO: The alliance in troubled waters

Serie: Westerse interventies (EN) (gaat verder in 2020)

• Jorrit Kamminga – Afghanistan: Still caught up in an overreaction to terrorism 
• Erwin van Veen – Syria: Foreign interventions and the revenge of realpolitik
• Jaïr van der Lijn – Mali: Continuing a troubled yet needed UN mission

Serie: Arms control in crisis? (EN) (gaat verder in 2020)

• Sico van der Meer – Nuclear arms control: The end of an era?
• Hugo Klijn – The crisis in arms control: What crisis?

DUURZAAMHEID EN KLIMAAT
Het klimaat is hot. Niet alleen letterlijk, ook als politiek hangijzer is het klimaat nog nooit zo heet geweest. Hoe geloofwaardig zijn onze klimaatambities en kan het Nederlands buitenlandbeleid de klimaatrekening verzachten?

• Anna Kovács – “Green polarisation” threatens sustainable development
• Paul Hofhuis – Are the Dutch really going green?
• Stephan Slingerland – Who owns the Brazilian rainforest?
• Michel van Winden – Kan Nederlands buitenlandbeleid klimaatrekening verzachten?
• Peter van Bergeijk – Deglobalisation 2.0: Trump and Brexit are symptoms
• Paul Hofhuis – De internationale geloofwaardigheid van onze klimaatambities
• Paul Hofhuis & Louise van Schaik – Climate debate heating up in The Netherlands

Dossier: De geopolitiek van MH17

• Tony van der Togt – Het Europese debat over de Rusland-sancties
• Max Bader – Rusland houdt in Oekraïne een vinger aan de trekker
• Marieke de Hoon – Gerechtigheid voor MH17
• Daniel Romein – De Bellingcat – Blik op Russische desinformatie rondom MH17
• Han ten Broeke – MH17: Een diplomatieke reconstructie

GEOPOLITIEK EN DIPLOMATIE
Een multipolaire wereld maakt geopolitiek en diplomatie steeds complexer. Het steeds assertiever worden van wereldmachten brengt ook risico’s met zich mee. Onze auteurs keken hoe president Trump omgaat met deze grote veranderingen, maakten zich zorgen over een mogelijke wapenwedloop en vroegen zich af of en hoe Europa zich als geopolitieke speler kan positioneren.

• Paul Meerts – De kunst van het onderhandelen: Lessen van Marten en Oopjen
• Kati Piri – How the EU bolsters President Erdoğan’s authoritarianism
• Sven Biscop – A geopolitical European Commission: A powerful strategy?
• Ingrid d’Hooghe – Wat China niet begrijpt in de mediastrijd om Hong Kong
• Ko Colijn – De ongemakkelijke dans van Rutte met Trump
• Otto Holman – Global Europe: EU’s external relations in a multipolar world
• Sico van der Meer – Nederlands kernwapenbeleid: Tussen ethiek en geopolitiek
• David Criekemans – Slaapwandelen naar een confrontatie met Iran
• Tom Meinderts – De handelsoorlog tussen de VS en China (anti-)Amerikaans? (Winnaar studentencolumn)
• Stephan Slingerland – Beyond Nord Stream 2: Lessons from the Netherlands
• Ivo van de Wijdeven – Waarom het moederland ‘Klein-Rusland’ niet kan lostlaten
• Peter Knoope – Netanyahu’s victory and the exploitation of fear and anger
• Max Smeets – Werkt de Nederlandse wijzende vinger bij cyberaanvallen?
• Nico Schrijver – NL in de VN-Veiligheidsraad: Zijn de mogelijkheden benut?
• Ko Colijn – Gezocht: Creatieve geesten die een wapenwedloop kunnen voorkomen
• Peter Knoope – Re-integratie voormalige IS-strijders uit Europa is noodzaak
• Ben de Jong – Staan inlichtingendiensten samen sterker?

Dossier: BRICS revisited (EN)

• Jim O’Neill – Are the BRICS still relevant to understand today’s world?
• Kees Koonings – Brazil under Bolsonaro: (inter)national re-positioning
• Tony van der Togt – Is BRICS a useful framework for Russia’s global agenda?
• Harsh V. Pant – Rise of China requires a balancing act for India
• Henk Schulte Nordholt – China on a collision course with the West
• Henk Schulte Nordholt – China op ramkoers met het westen
• Jan-Bart Gewald, Frans Kamsteeg en Harry Wels – ‘New ordinary’ of ‘winners’: South Africa as part of BRICS

Dossier (gebundelde serie): De Nederlandse spagaat tussen Europa en Atlantica (EN-NL)

• Dick Zandee – Dutch security and defence: from Atlantis to Europa?
• James Kennedy – From Atlantis to Europa: Erosion of Dutch Atlanticism?
• Peter van Bergeijk – Europa of Atlantica: Oost west, thuis best?
• Hans van Baalen – Europa of Atlantica: Verder met Trump
• Bas Eickhout – Europa of Atlantica: Correctie op de Atlantische reflex
• Duco Hellema – Europa of Atlantica: Afscheid van de Atlantische oriëntatie?

Boeken & film recensies

• Tom de Groot – De Russische oligarch die zich tegen Poetin keerde
• Ben de Jong – Bedenkingen over Snowdens onthullingen
• Tom de Groot – IDFA-tips 2019: Wereldpolitiek door een persoonlijke lens
• Marinus de Ruiter – Handleiding voor de klokkenluider
• Arne Muis – What diplomacy is all about
• Ben de Jong – Onze diepe slaap tijdens de digitale dreiging
• Martijn Lak – Wie zijn de beste strategen?
• André Gerrits – Het Westen lijst aan een Rusland-syndroom
• Marinus de Ruiter – Kan iemand echt deradicaliseren?
• Gijs de Vries – Wat doen ze daar eigenlijk, in Europa?
• Katarina Gališinová – When the war comes… to Slovakia?
• Meike van Luijt – MTMF19: Uitersten in het Russische medialandschap
• Arne Muis – Bestaat er een illiberale wereldorde?